Kiedy maluch przychodzi na świat przed terminem, jego bliscy obawiają się o jego przyszłość. Czy będzie zdrowo rosnąć, usamodzielni się, poradzi sobie w szkole? Eksperci zgodnie twierdzą, że wcześniak ma szansę prawidłowo się rozwijać i dogonić swoich rówieśników. Jak pokazuje historia, może też zdarzyć się, że wyrośnie na laureata Nagrody Nobla, genialnego fizyka, wybitnego pisarza czy międzynarodowej sławy baletnicę. Specjaliści podkreślają – najważniejsze jest zapewnienie maluchowi najlepszych warunków dla rozwoju od pierwszych dni życia.

Prof. Ryszard Lauterbach, neonatolog, Kierownik Oddziału Klinicznego Neonatologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie słynącego z wysokich standardów opieki nad wcześniakami, powiedział w jednym z wywiadów, że niektóre dzieci przychodzą na świat wcześniej niż było w planach, ponieważ mają światu więcej do zaoferowania. Potwierdzenie tej tezy możemy odnaleźć w biografiach słynnych na całym świecie artystów czy naukowców. Okazuje się, że tym co wcześniak spieszy nam zaoferować może być teoria względności czy zasady dynamiki rządzące rzeczywistością, doskonała proza czy utwory poetyckie, a nawet zachwycające spektakle baletowe. Historia zna dzieci, które przyszły na świat trochę wcześniej, nadrobiły zaległości rozwojowe, dokonały rzeczy wielkich, czasami na przekór poważnym problemom ze zdrowiem, i wyprzedzały swoje własne czasy.

Wielkie umysły…

Przykład Sir Isaaca Newtona czy Alberta Einsteina pokazuje, że umysł wcześniaka ma szansę rozwinąć się do poziomu geniuszu. Twórca pojęcia grawitacji przyszedł na świat z zaskoczenia, w Boże Narodzenie. Przyjmujące poród położne obawiały się o jego życie, ponieważ miał duże trudności z oddychaniem – były przekonane, że maluch nie przetrwa do momentu przybycia wezwanego w pośpiechu lekarza. Newton zmarł jednak dopiero w wieku 85 lat. Szacuje się, że jego iloraz inteligencji sięgał 170 punktów. Fizyk często z czułością przywoływał wspomnienia swojej mamy – kiedy się urodził podobno był tak malutki, że mogła schować go w ćwierćlitrowym kubku.

Rodzice Alberta Einsteina obawiali się, że nie będzie prawidłowo się rozwijał. Twórca teorii względności i laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki miał w dzieciństwie trudności z nauką czytania i do 9 roku życia nie potrafił płynnie mówić. Dziś jest nie tylko synonimem genialnego naukowca – jego osobowość przeniknęła do świata popkultury, a błyskotliwe wypowiedzi i trafne spostrzeżenia wciąż cytuje się w kontekście wielu ważnych problemów ludzkości.

Genialni artyści…

Wśród znanych z historii wcześniaków nie brakuje również artystów. Amerykański pisarz Mark Twain przyszedł na świat 8 tygodni przed spodziewanym terminem. Jego mama zdecydowała się zatrzymać i wychować chłopca, mimo iż w tamtych czasach nie wierzono, aby miał szansę zdrowo się rozwija.

Twórca Nędzników Victor Hugo, kiedy się urodził był podobno nie większy od kuchennego noża. W wieku 15 miesięcy wciąż jeszcze miał trudności z samodzielnym unoszeniem główki. Anna Pawłowa została ochrzczona tuż po narodzinach, ponieważ jej rodzice obawiali się, że nie przeżyje. Została jednak międzynarodowej sławy tancerką baletową, która wraz ze swoim zespołem dawała przedstawienia na całym świecie, a Australijczycy i Nowozelandczycy do dziś spierają się o prawo autorskie do słynnego, nazwanego jej imieniem deseru pavlova. Wokalista, kompozytor i multiinstrumentalista Stevie Wonder stracił wzrok w wyniku przedwczesnego przyjścia na świat. Tymczasem ponad 30 z jego piosenek gościło w pierwszej 10-tce list przebojów. Za utwór I just call to say I love you zdobył Oscara. Dziś ma ósemkę dzieci, a jego partnerka spodziewa się trojaczków.

Właściwa opieka szansą dla wcześniaków

Powyższe przykłady pokazują, że wcześniak ma szansę żyć długo i dokonać wielkich rzeczy. Dysponujemy jednak obecnie dużo większą niż w czasach Victora Hugo wiedzą na temat tego, co należy zrobić, aby te szanse maksymalnie zwiększy.

I powinniśmy z niej korzystać.

Zdaniem prof. Lauterbacha, problemy ze zdrowiem kobiet w ciąży to jedna z tych przyczyn przedwczesnych urodzeń którym specjaliści mogą przeciwdziałać. Podatność na różne schorzenia, w tym poważne choroby cywilizacyjne „programowane” są bowiem w naszym organizmie w okresie płodowym. Prawidłowy przebieg ciąży zwiększa szanse wcześniaków na zdrowy rozwój, a warunkuje go m.in. stosowanie przez przyszłą mamę zbilansowanej diety i podążanie za rekomendacjami w kwestii suplementacji niedoborowych składników odżywczych. Ważna jest również regularna i prawidłowa ocena rozwoju dziecka. Maluch, który przyszedł na świat przed terminem może, zdaniem prof. Lauterbacha, rozwijać się nawet lepiej niż dziecko urodzone o czasie. Warunkiem jest jednak zapewnienie mu jak najdogodniejszych warunków w łonie mamy – zdrowego środowiska do wzrastania*.

Systematycznie prowadzone na całym świecie badania eksperymentalne i obserwacyjne pozwalają specjalistom z zakresu medycyny korzystać w swojej praktyce z wiarygodnych danych, jakich dostarczają i pracować w oparciu o dowody naukowe. Gromadzona na ich podstawie wiedza o składnikach odżywczych, kluczowych z punktu widzenia prawidłowego przebiegu ciąży i zdrowego rozwoju dziecka, stanowi dziś podstawę profilaktyki zdrowotnej, w której zakres wchodzi m.in. uzupełnianie niedoborów żywieniowych w okresie przygotowania do ciąży, w jej trakcie, a także podczas laktacji.

Kwas DHA – niezbędny dla wcześniaka

Kwas dokozaheksaenowy należący do grupy wielonienasyconych kwasów tłuszczowych Omega-3 to jeden z 5 składników odżywczych, obok kwasu foliowego, witaminy D, żelaza i jodu, które do tej pory zostały poddane największej ilości badań, a ich korzystny wpływ na prawidłowy rozwój maluchów został potwierdzony naukowo. Najlepszym źródłem kwasu DHA są algi morskie, rekomendowane przez ekspertów, jako czyste i bezpieczne w stosowaniu przez kobiety w ciąży, karmiące i małe dzieci**.

Zdaniem prof. Lauterbacha, kwas DHA jest składnikiem szczególnym i jednocześnie – najbardziej „skomplikowanym”. Wysoki poziom kwasu DHA obserwuje się w komórkach siatkówki oka i kory mózgowej, a jego właściwy poziom w organizmie warunkuje prawidłowy rozwój ośrodkowego układu nerwowego***. DHA stanowi więc ważny składnik odżywczy dla wcześniaka, zmniejszający późniejsze ryzyko powikłań wynikających z niedojrzałości tego układu, w tym naszego kluczowego organu – mózgu.

Dieta dla mózgu

Mózg jest centrum dowodzenia, sterującym funkcjami życiowymi naszego organizmu. Jego prawidłowy rozwój warunkuje sprawność procesów poznawczych, zdolność uczenia się, a nawet zachowanie w późniejszym życiu. Podobnie jak inne organy, mózg wcześniaka po urodzeniu nie jest jeszcze w pełni ukształtowany. Jest delikatny i bardziej podatny na uszkodzenia. U wcześniaków istnieje większe ryzyko wystąpienia takich schorzeń, jak ADHD, autyzm, a także uszkodzeń wzroku i słuchu. Maluch, który przyszedł na świat przed terminem może w późniejszym okresie życia mieć trudności z nauką, prezentować zaburzenia ekspresji werbalnej czy funkcji psychomotorycznych. Z tego względu tak ważne jest zapewnienie mu prawidłowego rozwoju poprzez dostarczenie niezbędnego składnika budulcowego układu nerwowego – kwasu DHA. Zanim wcześniak zacznie samodzielne się odżywiać, składnik ten powinien być przyjmowany przez kobietę już okresie ciąży – Składnik ten transportowany jest za pośrednictwem krwi pępowinowej bezpośrednio do krwioobiegu malucha.

Specjaliści przekonują, że ¾ dzieci urodzonych przedwcześnie nadrabia zaległości rozwojowe w ciągu pierwszych 2-3 lat życia. Zapewnienie maluchom najlepszych warunków rozwoju, w tym suplementacja odpowiednimi składnikami odżywczymi, których wpływ na zdrowie został udowodniony w badaniach naukowych, zwiększa ich szanse na normalne życie w przyszłości. A nigdy nie wiadomo, czy wcześniak nie przegoni swoich rówieśników, dokonując w dorosłym życiu doniosłych odkryć naukowych. Warto wszystkimi sposobami inwestować w jego przyszłość!

*Na podstawie wywiadu z prof. Ryszardem Lauterbachem przeprowadzonym z okazji tegorocznej III Międzynarodowej Konferencji Medycznej „Profilaktyka zdrowotna medycyną przyszłości”. Cała rozmowa dostępna jest na stronie www.medycynaprzyszlosci.pl/wywiady.
**Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania kwasów omega-3 w położnictwie, Ginekol Pol. 2010, 81, 467-469
***Na podstawie wywiadu z prof. Ryszardem Lauterbachem przeprowadzonym podczas tegorocznej III Międzynarodowej Konferencji Medycznej „Profilaktyka zdrowotna medycyną przyszłości” przez redakcję portalu babyonline.pl
****Carlson S.E. i wsp. DHA supplementation and pregnancy outcomes. Am J Clin Nutr 2013.
*****Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie suplementacji DHA i innych kwasów tłuszczowych Omega 3 w populacji kobiet ciężarnych, karmiących piersią oraz niemowląt i dzieci do lat 3. Standardy Medyczne/Pediatria 2010 str. 729-736.

Fot. César Rincón/ CC BY

Choć nie od dziś wiadomo, że ciąża to nie choroba, przykuwająca nas do (szpitalnego) łóżka, należy mieć świadomość, że mimo wszystko jest to stan, w którym trzeba szczególnie na siebie uważać, by w owym łożu nie wylądować, a także trzeba pamiętać, że nie wszystko kobiecie wolno (dla dobra jej i dziecka). 

W związku z powyższym, pokrótce przedstawię Wam zabiegi i/lub preparaty, których Przyszłe Mamy powinny unikać, mając na uwadze Ich chęć dbania o siebie, niezależnie od tego czy ma to mieć miejsce w domu, czy w gabinecie – u profesjonalisty.

1. Masaż całego ciała – jeśli ciąża nie przebiega prawidłowo.
2. Rozgrzewające kąpiele, sauna, solarium – mogą doprowadzić do przegrzania organizmu, a w konsekwencji do zawrotów głowy i utraty przytomności, co stanowi niebezpieczeństwo zarówno dla matki jak i płodu/dziecka.
3. Zabiegi z użyciem prądu elektrycznego – jonoforeza, galwanizacja, darsonwalizacja, mezoterapia.
4. Zabiegi z użyciem ultradźwięków – sonoforeza, peeling kawitacyjny.
5. Zabiegi z użyciem lasera (IPL: fotoodmładzanie, depilacja laserowa, zamykanie naczyń krwionośnych, usuwanie przebarwień).
6. Depilacja ciepłym woskiem (zaawansowana ciąża) – przyjmuje się, że stres związany z depilacją oraz ból (jego próg często w czasie ciąży się zmienia) mogą przyczynić się do przedwczesnego porodu.
7. Eksfoliacja kwasami owocowymi, peelingi enzymatyczne.
8. Makijaż permanentny, tatuaże.
9. Produkty kosmetyczne zawierające:

• witaminę A i jej pochodne (retinol),
• kwasy owocowe (kremy i peelingi),
• hydrochinon – składnik kremów wybielających,
• amoniak (farby do włosów),
• kofeinę (kremy antycellulitowe),
• tetracyklinę (preparaty antytrądzikowe),
• fluor (płyny do płukania jamy ustnej),
• olejek rozmarynowy i bergamotowy (substancje zapachowe niektórych kosmetyków),
• kwas salicylowy i jego pochodne (peelingi i kosmetyki antytrądzikowe),
• ftalany (lakiery do paznokci, lakiery do włosów),
• syntetyczne konserwanty i antyutleniacze, takie jak BHT i BHA (często występują w kremach),
• triclosan (mydła antybakteryjne i niektóre żele pod prysznic).

Wyżej wymienione substancje mogą mieć działanie toksyczne, rakotwórcze, poronne, mogą nasilać występowanie przebarwień, reakcji alergicznych oraz podrażnień!

10. Silne preparaty przeciwzmarszczkowe, przeciwtrądzikowe, maści i kremy zawierające antybiotyki oraz hormony – substancje/preparaty wchłaniane przez skórę, wraz z krwią mogą przenikać przez łożysko.
11. Zabiegi odchudzające i antycellulitowe.
12. Drenaż limfatyczny.
13. Kriokomora.

Lista zakazów wydaje się być długa, mimo to pamiętaj by nie popadać w paranoję!

Nie ze wszystkiego trzeba rezygnować w całości, czasem wystarczy zachować umiar i zdrowy rozsądek.

Jeśli jednak masz jakiekolwiek wątpliwości, najlepiej skonsultuj się ze swoim lekarzem prowadzącym ciążę.

Bądź świadoma tego, iż w I trymestrze ciąży kształtują się wszystkie narządy wewnętrzne dziecka i jest większe ryzyko, że jakiś składnik chemiczny źle wpłynie na ten proces.

Jeśli wybierasz się do jakiegoś specjalisty – kosmetyczki, fryzjera, masażysty, kogokolwiek.. bezwzględnie poinformuj go o tym, że jesteś w ciąży.

Naleśniki przyrządzane i na słodko i na ostro mają rzeszę wielbicieli. Ja uwielbiam wszelakie naleśniczki, więc robię je bardzo często. Tym razem zaproponuję Wam moje “odkrycie”, czyli powyższe danie z nadzieniem dyniowym. Pyszne, pachnące i wcale nietrudne do zrobienia naleśniki z dynią i serkiem waniliowym.

Składniki na nadzienie: (na ok. 20 naleśników):

ok. 3 szklanki tartej dyni
opakowanie serka waniliowego lub zwykły twaróg
skórka z połowy pomarańczy (ew. cytryny)
cukier do smaku
odrobina cynamonu dla zapachu
łyżeczka masła

Składniki na ciasto:

2 jaja
2 szklanki mleka
½ szklanki wody (najlepiej gazowanej)
⅕ szklanki oleju
3 szklanki mąki
szczypta soli

Przybranie:

cukier puder
polewa czekoladowa

Przykro mi, nie podałam super dokładnych proporcji na ciasto, ponieważ robię je “na wyczucie”.

1. “Na oko” mieszam jajo z wodą, mlekiem i olejem, dosypuję przesianą mąkę ze szczyptą soli i włączam mikser. Pożądana konsystencja powinna przypominać gęstą śmietanę.

2. Po uzyskaniu ciasta, smażę je na złoty kolor. Używam patelni teflonowych i zamiast lać olej na patelnie, dodaję go do ciasta i problem z przywieraniem odchodzi w zapomnienie.

3. W międzyczasie duszę dynię z łyżeczką masła (mi zajęło to ok 30 min, im drobniej starta dynia tym krócej, ja moją rozdrobniłam blenderem), dodaję startą skórkę pomarańczy, odrobinę cynamonu i cukru dla smaku. Masa powinna być słodka.

4. Po wystudzeniu, dodaję serek lub twaróg, porządnie mieszam. Wszystko zgodnie z preferowanym smakiem.

5. Nadzienie wykładam na naleśniki i zawijam w rulony. Obsypuję cukrem pudrem i polewam gorącą polewą czekoladową. Oczywiście można zrezygnować z powyższego, ja preferuję słodkości, więc nie żałuję sobie pysznego:) Smacznego!

Zdjęcie: Żaklina