Pamiętacie zabawę w podchody? A może tak jak Monika Pyrek graliście w „kozła”? Pora na prawdziwą podróż w czasie, czyli przypomnienie najwspanialszych aktywnych zabaw z dzieciństwa, które trzeba pokazać swojemu dziecku!

Rodzicu, jeśli urodziłeś się w latach 70. lub 80., to czytając ten tekst na pewno uronisz sentymentalną łezkę! Jakie zabawy królowały w czasach naszego beztroskiego dorastania? Wspominamy je razem ze znanymi sportowymi mamami, Moniką Pyrek i Darią Kabała-Malarz – ekspertkami akcji „Rusz się z Kubusiem!”.

Nieśmiertelne podchody

To absolutnie kultowa pozycja, więc zasady pamiętają chyba wszyscy, ale warto je uporządkować. W klasycznej wersji uczestnicy dzielą się na dwie grupy – uciekinierów oraz pościgową. Pierwsi dostają zapas czasu, by oddalić się od kolegów, zostawiając im rozmaite wskazówki. Najpopularniejsze podpowiedzi to układane z gałęzi lub malowane kredą strzałki, ale można też zdecydować się na bardziej skomplikowane rebusy czy nawet łamigłówki. Grupa pościgowa może mieć wyznaczony limit czasu na złapanie uciekinierów, ale zabawa może też trwać aż do skutku.

Tak podchody wspomina Monika Pyrek, kiedyś czołowa lekkoatletka świata, a dziś mama 4-letniego Grzesia, która wspiera akcję „Rusz się z Kubusiem”, razem z marką Kubuś promując aktywność fizyczną wśród dzieci. – Zbieraliśmy na podwórku „bandę” i dzieliliśmy się na drużyny. Oczywiście każdy chciał być w tej tropionej, a nie tropiącej. Do tej pory pamiętam trasy w Polanicy-Zdroju, gdzie jeździłam na wakacje do babci. W Parku Zdrojowym było mnóstwo zakamarków, w których można było ukryć się pośród rododendronów. Z rodzinnej Gdyni pamiętam za to podchody na terenie Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. Pewnego razu tak kombinowaliśmy, aż sami się zgubiliśmy. Mocno się zdziwiliśmy, natykając się na tabliczkę z napisem „Rumia”, co oznaczało, że odeszliśmy kilka kilometrów od domu i wylądowaliśmy w innym mieście. Było sporo strachu, ale na szczęście odnaleźliśmy drogę powrotną do domu – wspomina lekkoatletyczna mistrzyni.

Uciekaj przed skakanką

Kiedyś do szczęścia dzieciakom wystarczyło naprawdę niewiele. Skakanka i kawałek twardego podłoża plus doborowe towarzystwo i już można było grać w… „szczura”! Jedna z najpopularniejszych zabaw z wykorzystaniem skakanki zaczynała się od wylosowania (lub wyznaczenia) właśnie tzw. „szczura”, którego zadaniem było stanięcie w środku kółka i kręcenie skakanką wokół własnej osi, jak najbliżej ziemi. Pozostali uczestnicy gry musieli przeskakiwać nad linką, gdy ta zbliżała się do ich stóp. Jeśli ktoś nadepnął na skakankę lub nie udało mu się nad nią przeskoczyć, sam wchodził do środka i zostawał „szczurem”. Najlepszym miejscem do tej zabawy był betonowy plac. Nieco trudniej kręciło się na piasku czy na trawie.

– Gdy byłam dzieckiem, nie było łatwo o wymyślne zabawki – mówi Daria Kabała-Malarz, dziennikarka sportowa i mama 5-letnich bliźniaków Bruna i Iwa, która również zaangażowała się w akcję realizowaną przez markę Kubuś. – Skakanka, guma do skakania albo zwykłe kapsle wystarczały nam, by świetnie się bawić. Potrzebne było jedynie towarzystwo rówieśników. Ja miałam o tyle łatwiej, że mieszkałam kilkanaście metrów od szkoły, a więc od boiska i bieżni. Gdy tylko odrobiłam lekcje, biegłam na boisko i próbowałam wszystkiego, co możliwe: piłki nożnej ze znacznie starszymi kumplami, koszykówki z dwa razy wyższymi ode mnie koleżankami, tenisa na betonowym placu czy wyścigów rowerowych na żużlowej bieżni.

Zbijak, czyli dwa ognie

Gra znana z lekcji WF-u, w latach 80. i 90. przebojem zdobyła też polskie podwórka. Podzieleni na dwie drużyny gracze zajmowali miejsca po dwóch stronach linii środkowej i rzucali w przeciwników piłką. Dodatkowo za linią końcową, a więc za plecami zawodników z każdej drużyny, stali zawodnicy z drużyny przeciwnej, tzw. „matki”. Każdy, kto oberwał piłką od rywala, schodził z boiska. Na koniec w pole wchodziła matka. Przegrywała ta drużyna, która straciła wszystkich zawodników.

– Ulica dojazdowa do naszych bloków była tak podzielona, że tworzyła idealne boisko do dwóch ogni – wspomina Monika Pyrek. – Graliśmy w różnych układach: dziewczyny na chłopaków, starsi na młodszych czy klatka na klatkę. Zawsze byłam bardzo aktywna, dużo ryzykowałam i nawet podpuszczałam kolegów, wyginając się na wszystkie strony po ich rzutach.

Ringo – zapomniany polski wynalazek

Czy jest tu ktoś, kto nie pamięta z dzieciństwa zabaw kolorową, gumową obręczą? Ringo bardzo często trafiało w nasze ręce na lekcjach WF-u czy podczas rodzinnych wakacji. Co ciekawe, gumowy pierścień wymyślił w 1959 r. polski szermierz i dziennikarz Włodzimierz Strzyżewski, który szukał inspiracji do udoskonalenia własnego treningu. Ringo szybko zaczęło jednak żyć własnym życiem i trafiło do większości polskich domów. Istnieją określone zasady rzucania obręczą (ringo to nawet osobna dyscyplina sportowa), ale każdy zapewne wskaże własne. Dziś alternatywą dla nieco zapomnianej już zabawki mogą być plastikowe frisbee czy po prostu piłka.

Kozioł, czyli ucieczki przed sąsiadami

Zasady tej gry najlepiej opisze Monika Pyrek, która poświęcała jej w dzieciństwie długie godziny. – Zawsze uwielbiałam skakać, co w dorosłym życiu mi się opłaciło – śmieje się lekkoatletyczna legenda. – Stąd pewnie uwielbienie do gry w kozła, w którym odbijało się piłkę od ściany bloku i próbowało przeskoczyć ją okrakiem zanim „skozłuje” o ziemię. Byłam w tym mistrzynią podwórka. Niestety, wielogodzinne odbijanie piłki o ścianę i chodnik niespecjalnie podobało się sąsiadom, więc często musieliśmy zmieniać „boisko” albo zwiewać przed krzykiem zniecierpliwionych lokatorów.

Polacy nie gęsi, swojego baseballa maja

Popularny „palant” to nieco już zapomniana gra, która niegdyś dorównywała popularnością na polskich podwórkach nawet piłce nożnej! Do gry potrzebne były kij, gumowa lub tenisowa piłeczka i oczywiście dwie drużyny młodych sportowców. Punkty dla swojej drużyny zdobywało się za celne i mocne odbicia oraz szybkie sprinty do wyznaczonych baz. – Dziś wielu rodzicom wydaje się, że muszą dobrze „wyposażyć” swoje dzieci, by te świetnie się bawiły – podkreśla Daria Kabała-Malarz. – Moim zdaniem nie o to tu chodzi. Moim synom wystarczą towarzystwo i zadania do wykonania. Elektryczne hulajnogi i inne udogodnienia schodzą na dalszy plan, kiedy można pobawić się w podchody czy na razie uproszczoną wersję palanta.

Sposób na aktywną zabawę? To proste!

Zasad gier w chowanego czy berka wyjaśniać nie trzeba. Klasy, guma i akrobacje na trzepaku również były dla nas codziennością. W czasach naszego dzieciństwo sposób na wspaniałą zabawę był zaskakująco prosty – wystarczyło wyjść z domu i… gotowe! – Nasi rodzice musieli walczyć o lepsze jutro i nie zawsze mieli czas, by pokazywać nam aktywności – podkreśla Daria Kabała-Malarz, która dziś w ramach akcji „Rusz się z Kubusiem!” sama podpowiada innym mamom, jak zachęcać dzieci do ruchu. – Hiperaktywnie funkcjonowaliśmy za to w wakacje, kiedy całą rodziną graliśmy pasjami w badmintona, siatkówkę, ping-ponga i pływaliśmy w jeziorze, przerwy robiąc tylko na posiłki. W czasie roku szkolnego byłam zaś dzieckiem, które wychowywało się na SKS-ach i przyszkolnych boiskach. Wspominam to wszystko doskonale.

Nawodnienie to podstawa

Podczas aktywnych zabaw na świeżym powietrzu nie wolno zapominać o odpowiednim nawodnieniu. Dziecko, zwłaszcza w czasie upałów, zawsze powinno mieć pod ręką coś do picia. – Bezapelacyjnie najlepszym napojem w trakcie letnich zabaw jest woda – podkreśla Aleksandra „SportsMama” Różnowska, trenerka personalna, blogerka i mama 4-letniego Tymka. – Woda szybko gasi pragnienie, nadawania, reguluje temperaturę ciała, nawilża skórę i śluzówki, oczyszcza organizm z toksyn. Dla dzieci najwygodniejsza jest taka w butelce z korkiem „niekapkiem”, dzięki któremu maluch się nie obleje. Polecam też soki owocowe i warzywne. Najlepiej te przecierowe, z drobinami miąższu, w którym znajduje się regulujący trawienie błonnik. Taki sok może zastąpić nawet jeden z posiłków.

– Często zastanawiamy się, ile dziecko powinno pić w ciągu dnia – dodaje „SportsMama”. – Trzeba wiedzieć, że nie zależy to od jego wieku, a od wagi. Dla 2-latków i dzieci starszych liczymy 100 ml na każdy kilogram z pierwszych 10 kilogramów masy ciała plus 50 ml na każdy kolejny kilogram powyżej. Jeżeli jednak w danym dniu dziecko jest bardziej aktywne niż zwykle lub gdy na dworze jest upalnie, dziecko powinno wypić więcej. Maluchy nie zawsze pamiętają o nawadnianiu i kluczowa jest tutaj rola rodziców, którzy powinni tego pilnować. Odwodnienie następuje u dzieci bardzo szybko, dlatego regularnie kontrolujmy ilość spożywanych przez nie płynów.

Spragnieni miłośnicy aktywnych zabaw mogą sięgnąć po nową, wzbogaconą witaminami wodę smakową Kubuś Waterrr Sport, która została przygotowana z myślą o potrzebach najmłodszych konsumentów i idealnie sprawdza się podczas każdej aktywnej zabawy.

Jesień zbliża się wielkimi krokami, a wraz z nią wielki sezon chorobowy – u niektórych moich znajomych już rozpoczęty. I podczas gdy prym wiodą teraz poradniki z cyklu “Jak nie dać się przeziębieniom i grypie?”, ja zupełnie odwrotnie, przedstawię Wam dziś antyporadnik “Jak osłabić odporność u dzieci?”. 

1. Unikaj słońca

Nie daj się zwieść tym, którzy twierdzą, że w słońcu tkwi wielka siła, bo daje życie Ziemi, a w organizmie człowieka wytwarza niezbędną dla zdrowia witaminę D. Może to i prawda, ale są też tacy, którzy uważają, że słońce to zło, bo przyspiesza starzenie się skóry i co gorsza, przyczynia się do rozwoju raka skóry! Jak więc ufać tym pierwszym i pozwalać swoim dzieciom każdego dnia bawić się na słońcu? Na dodatek wiosną i latem, gdy ono potrafi grzać naprawdę mocno – bo tak właśnie jest zalecane. Lepiej nie ryzykować. Bezpieczniej będzie ukryć się przed słońcem i ewentualnie trochę przechorować okres jesienno-zimowy. 

2. Ubieraj dziecko ciepło

Pamiętaj o tym, by zawsze ubierać dziecko ciepło. Lepiej, żeby trochę się spociło i miało ładne rumiane policzki, niż żeby zmarzło. Tak więc, gdy robi się chłodniej i temperatura za oknem oscyluje w granicach 10-15 stopni, zakładaj dziecku kilka warstw odzieży i koniecznie czapkę! W zasadzie szalik też możesz mieć w pogotowiu. Najlepiej z rękawiczkami do kompletu. Wszak każda część ciała musi być zawsze dobrze zasłonięta.

3. Nie puszczaj dziecka boso

Pod żadnym pozorem nie pozwalaj dziecku biegać boso – na dworze, ani nawet w domu. Buty, kapcie i skarpety to obowiązkowy element garderoby! A wiesz dlaczego? Ano dlatego, że zmiana temperatury powierzchni, po której chodzi dziecko, hartuje jego organizm i sprawia, że ciało lepiej reaguje na zmianę pogody. W ten sposób wyćwiczonym stópkom niestraszne jest żadne zmarznięcie i jesienne chłody. A przecież nie o to nam (w tym antyporadniku) chodzi, prawda?!

4. Olej zdrową i kolorową żywność

Nie wiem czy wiecie, ale ¾ wszystkich komórek układu odpornościowego znajduje się w przewodzie pokarmowym. Dlatego w kółko nam się powtarza, by odpowiednio karmić nasze maluchy. Ale komu by się chciało, tak codziennie wymyślać i kucharzyć? Tym bardziej, że dzieci bywają wybredne. Po co się więc męczyć? Za naszych czasów jadało się kanapki z cukrem, popijało oranżadą i o dziwo wszyscy mieliśmy się dobrze.

Tak więc te wszystkie złote rady, żeby w okresie jesienno-zimowym wzmacniać odporność dzieci odpowiednią dietą, można schować do lamusa.

Kiszonki, kefiry, jogurty, maślanki, miód, czosnek, cebula, witamina C, kwasy omega 3 – to dobre jest dla tych, co nie lubią chorować. A dzieci, no może nie tyle co lubią, ale przecież chętnie robią sobie wolne od przedszkola czy szkoły i zostają z mamami w domu. Więc kilka dni z katarem i kaszlem, nie jest dla nich takie straszne.

5. Dużo leniuchujcie i spędzajcie czas w domu

Raz na dworze jest za ciepło, innym razem za chłodno, albo nawet za zimno – tak naprawdę każda pogoda jest dobra, by zostać z dzieckiem w domu i trochę poleniuchiwać. Przed telewizorem, z czipsami w ręku…

Bo ruch na tzw. świeżym powietrzu jest dobry, ale dla tych, co to lubią się męczyć i narażać na różne, mniej lub bardziej nieprzyjemne warunki atmosferyczne. Poza tym, kto by miał tyle czasu i siły, żeby codziennie przynajmniej 30 minut spacerować, czy uprawiać jakiekolwiek inne sporty?! No dajcie spokój!

6. Nie przesadzajcie z higieną

Podobno częste mycie skraca życie – i coś w tym musi być. Także nie przesadzajcie z częstym myciem rąk czy zębów i powtórzcie to swoim pociechom. Gwarantuję Wam, że będą zadowolone. Bo brudne dzieci to szczęśliwe dzieci. A to, że niekoniecznie zdrowe, to już inna bajka… ?

A tak zupełnie na poważnie, jeśli szukacie informacji dotyczących naturalnego wzmacniania odporności u dzieci, koniecznie zajrzyjcie do serwisu Akademia Niechorowania.

Koniec wakacji przywołuje wspomnienia. Jako dziecko każde wakacje spędzałam na Roztoczu u babci. Pamiętam 30 sierpnia rok w rok zalewając się łzami, wsiadałam do autobusu. Tak bardzo nie chciałam się z nią rozstawać. Zgasła wiele lat temu, a ja w pamięci mam jej obraz namalowany oczami dziecka. I wciąż tęsknię za dotykiem jej szorstkich dłoni.

Niewysoka, smukła kobieta o ciemnych włosach i orzechowych oczach. Z daleka, w upiętych w kok włosach, kwiecistej sukience i małej torebce dobranej do butów, wyglądała jak dama. Dopiero z bliska było widać jej zniszczone pracą na polu dłonie. Gruba, szorstka skóra była mocno opalona wiatrem i słońcem. Mimo to przytulenie się do tych dłoni było najcudowniejszą pieszczotą za jaką tęskniłam… Uwielbiałam, jak brała moją malutką, dziecięcą dłoń w tą swoją szorstką rękę i razem szłyśmy. Daleko.

Wolność

Było po czwartej rano. Świtało.
– Niunia – delikatnie mnie budziła – chciałaś iść do lasu na grzyby, idziesz?
– Tak babciu! Już się ubieram! – wyskoczyłam szybko z łóżka i w mgnieniu oka się ubrałam.
W locie wypiłam kakao i już brnęłyśmy polną drogą w stronę lasu znajdującego się od nas w odległości ok. 3 km od domu.
Wschód słońca przebijający się miedzy zielona ścianą drzew był przepiękny. Spłoszyłyśmy kilka stad kuropatw i zaskoczyłyśmy bażanty, które z zachwytem podziwiałam
– Widzisz, jakie są piękne? – Babcia szeptem mówiła – coś jak liliputki, tylko te są dzikie, wolne.
– Babciu, co to znaczy wolne? – Byłam dociekliwą kilkulatką.
– Wolne, nieograniczone, nikt im nie rozkazuje mimo to są bardzo mądre i zaradne. Są piękne!

Ludzie i zwierzęta

W lesie zbierałyśmy grzyby a Babcia opowiadała…
– Jak byłam mała w tych lasach było tyle grzybów, że gdy z twoim pradziadkiem szłam na grzyby, to nieraz ściągaliśmy jemu płaszcz, wiązaliśmy rękawy i w płaszczu oprócz koszyków nieśliśmy grzyby. Czasem małe sarenki można było znaleźć w lesie…
– Ja bym małą sarenkę przytuliła!
– Nie można! Bo jakby jej matka poczuła, że ktoś obcy ją dotykał, mogłaby jej się wyrzec.
– Dlaczego Babciu?
– To są zwierzęta, inaczej się zachowują niż ludzie, choć pamiętam czasy, w których ludzie byli gorsi od zwierząt…Ty masz wielkie szczęście, ze żyjesz w tak dobrych czasach.

Gdy wybuchła wojna Babcia miała 9 lat.  Kiedy łapali ludzi na roboty do Niemiec, jej starszą siostrę wywożono furmanką do lasu. Kładła się na dnie, na nią deski, a na to obornik układano i jechano, niby pole nawozić.

– Babciu jak ona wytrzymała? To strasznie śmierdzi? I po co to robili?
– Wytrzymała, bo musiała. A obornik oszukiwał psy. Odchodziły, jeśli nie wyczuły człowieka…

Nie bardzo rozumiałam wtedy tych opowieści. Wielu opowieści. Ich sens i prawdziwy wydźwięk dotarł do mnie wiele lat później…

Aromat kawy

W niedzielę lub święta wyciągała z kredensu filiżankę malowaną w kwiaty i parzyła w niej kawę. Siadała i opowiadała… o ziołach, o prababci, o dziadku jak wspinał się na drzewa by babci zaimponować, o czasach wojny, o pieszej wędrówce do Lublina….

Aromat kawy przywołuje te babcine opowieści….

A najlepszy w niej był ten optymizm! Jak świeciło słońce, to było super, bo ciepło, bo zboże rośnie, bo grzyby będą. A jak padał deszcz, to świetnie, bo rośliny maja co pić, bo teraz to wszystko urośnie, bo chociażby dżdżownice się cieszą, a jak się cieszą to spulchnią ziemię, która będzie pięknie rodzić.

Miałam szczęście

I jej słowa:

– Niunia – ty masz szczęście!Dopiero po latach pojęłam o co jej chodziło i zrozumiałam… że ma rację. Mam szczęście. Miałam szczęście mając ją! Babcię, która pokazała mi polne bratki i ich delikatność i zapach, pokazała mi wschód słońca i pozwoliła czekać na północ, by usłyszeć jak sowy rozmawiają ze sobą, pozwoliła mi na robienie łuków z klonu i ganianie za kuropatwami.

Nauczyła mnie robić klej z mąki i kogel-mogel, kiedy chciałam coś słodkiego. Robiła ze mną pieniążki z papieru i bawiła się w sklep.

Nauczyła mnie czytać, dzięki czemu mogłam odkryć wiele wspaniałości.Ta drobna kobieta nauczyła mnie dostrzegać piękno w każdej sytuacji. Dostrzegać niesamowitość przyrody i mądrość otaczającego nas świata. Zwracać uwagę na te drobne zdarzenia, które sprawiają, że jesteśmy szczęśliwi.

Niewysoka smukła kobieta  ciemnych włosach i orzechowych oczach. Z daleka, w upiętych w kok włosach, kwiecistej sukience i małej torebce dobranej do butów wyglądała jak dama. Wracała z kapliczki, w której  co sobotę zostawiła bukiet kwiatów i dziękowała za kolejne spokojne dni.

Zgasła przedwcześnie strawiona przez nowotwór. Żałuję, że nie doczekała prawnuczek.

W mojej pamięci nigdy nie zgaśnie.