Którędy na wolność? Historia pierwszej dziewczyny, która uciekła z Auschwitz – Marta Byczkowska-Nowak

Tytuł: Którędy na wolność? Historia pierwszej dziewczyny, która uciekła z Auschwitz
Autor: Marta Byczkowska-Nowak
Wydawnictwo: Prószyński  i S-ka
Liczba stron: 328
Oprawa: twarda
Rok wydania: 2021

Którędy na wolność? to spisane losy pierwszej kobiety, która uciekła z Auschwitz. Powieść jest inspirowana prawdziwą historią Janiny Nowak, numer obozowy 7615, której jako pierwszej udało się uciec z KL Auschwitz-Birkenau. Obóz koncentracyjny Oświęcim– Brzezinka działający w latach 1940–1945 służył masowej eksterminacji  Żydów, Polaków, Romów oraz ofiar innych narodowości. Którędy na wolność? Historia pierwszej dziewczyny, która uciekła z Auschwitz to opis nie tylko samej ucieczki, ale także przygotowań do niej, dylematów i problemów, przed jakimi stanęła młoda kobieta za drutami „fabryki śmierci”.

Dwudziestoczteroletnia Janka trafiła do obozu 12 czerwca 1942 roku. Zaledwie dwa tygodnie później podjęła próbę ucieczki, która okazała się udana. Precedensowa ucieczka nie przeszła bez echa. W Auschwitz stosowano zasadę odpowiedzialności zbiorowej, w związku z czym za wolność Janki odpokutowały współwięźniarki – utworzono pierwszą kompanię karną dla kobiet.

Bohaterce szczęśliwie udało się dotrzeć aż do Łodzi. Tam, w ukryciu, przebywała do marca 1943 roku, kiedy ponownie wpadła w ręce nazistów. Kolejny raz wylądowała w Auschwitz, nie przebywała tam jednak długo, gdyż w tym samym roku przeniesiono ją do obozu KL Ravensbrück. Mimo trudności udało jej się przetrwać tam, aż do wyzwolenia w 1945 roku.

Jest to debiut Marty Byczkowskiej-Nowak a mimo to autorka pokazała ogromną dojrzałość twórczą w kreowaniu rzeczywistości obozowej. Udało jej się nie tylko opowiedzieć historie ofiar, ale również obnażyć bolesną prawdę o historii II wojny światowej. Prawdę tak przerażającą, że wydawałaby się niemożliwa. Przedstawiając wstrząsające realia życia obozowego na podstawie relacji byłych więźniów i dostępnych źródeł historycznych w sposób dostępny czytelnikowi przybliżyła to makabryczne miejsce i towarzyszące temu emocje.

Którędy na wolność? Historia pierwszej dziewczyny, która uciekła z Auschwitz to książka, którą przeczytałam jednym tchem. Literatura poruszająca tematykę obozową towarzyszy mi od czasów szkoły podstawowej. Pochłonęłam wiele publikacji i najbardziej bliskie mojemu sercu są właśnie powieści bibliograficzne opisujące losy prawdziwych ludzi, którzy przeżyli to piekło na ziemi. Ciężko opisać słowami emocje, jakie mi towarzyszyły w czasie lektury. Chciałabym polecić tę pozycję nie tylko osobom, które interesuje ta tematyka. Nie wolno nam zapomnieć o tym wstydliwym okresie w dziejach ludzkości, bo chyba tylko to może powstrzymać nas przed popełnieniem ponownie tego błędu. Według mnie jest to obowiązkowa lektura dla każdego młodego, a także dojrzałego czytelnika, który poszukuje prawdy historycznej i świadectwa okrucieństw minionego wieku.

 Dziękuję Wydawnictwu Prószyński  i S-ka za przekazanie egzemplarza recenzenckiego.