Hulajnogi elektryczne na dobre wpisały się w krajobraz polskich miast. Wygodne, szybkie, zero spalin – kuszą każdego, kto chce ominąć korki i poczuć powiew wiatru we włosach (albo w kasku). Ale czy każdy może na nich jeździć? Gdzie wolno nimi jechać, a gdzie już nie? Czy trzeba mieć kartę rowerową, prawo jazdy, a może pełnoletniość w kieszeni? Jeśli masz hulajnogę – albo planujesz wskoczyć na taką po raz pierwszy – ten poradnik rozwieje wszystkie wątpliwości.

Kto może jeździć hulajnogą elektryczną?

Minimalny wiek użytkownika to 10 lat.
Dzieci młodsze nie mogą korzystać z elektrycznej hulajnogi w przestrzeni publicznej – ani samodzielnie, ani pod opieką dorosłych. To nie hulajnoga tradycyjna – tu obowiązują jasne przepisy.

Wymagane dokumenty:

• Dla osób w wieku 10–17 lat – konieczna jest karta rowerowa (lub prawo jazdy kat. AM, A1, B1, T).
• Dla osób powyżej 18 roku życia – żaden dokument nie jest wymagany, wystarczy zdrowy rozsądek.

Gdzie można jeździć hulajnogą elektryczną?

Tutaj robi się ciekawie, bo to zależy od infrastruktury wokół Ciebie:

✅ Ścieżka rowerowa (droga dla rowerów) – tak!

To najlepsze i najbezpieczniejsze miejsce do jazdy hulajnogą elektryczną. Obowiązuje tu ograniczenie prędkości do 20 km/h.

✅ Jezdnia – tak, ale tylko w określonych przypadkach

Jeśli brakuje ścieżki rowerowej, a na jezdni obowiązuje ograniczenie do 30 km/h, możesz jechać jezdnią. Ale tylko wtedy! Na drogach z wyższym limitem – zakaz.

⚠️ Chodnik – tylko w wyjątkowych sytuacjach

Możesz jechać chodnikiem tylko wtedy, gdy:

• nie ma ścieżki rowerowej
• na jezdni limit prędkości wynosi powyżej 30 km/h
• chodnik ma co najmniej 1,5 metra szerokości
• jedziesz powoli i ustępujesz pieszym pierwszeństwa

W praktyce oznacza to: hulajnoga nie ma pierwszeństwa na chodniku! I nie powinna „pędzić” między pieszymi jak ścigacz.

Ograniczenia prędkości i techniczne przepisy

Jak szybko można jechać?

• Maksymalna prędkość hulajnogi elektrycznej w ruchu publicznym to 20 km/h. Niezależnie od tego, czy jesteś na ścieżce rowerowej, jezdni czy chodniku.
• Producenci coraz częściej blokują wyższe prędkości na poziomie systemowym – i słusznie.

Jaki sprzęt jest dozwolony?

• Hulajnoga musi mieć sprawny hamulec, oświetlenie z przodu i z tyłu, a także odblaski.
• Dobrze też mieć dzwonek lub inny sygnał ostrzegawczy.

Czy trzeba mieć kask?

Nie ma obowiązku jazdy w kasku, ale to bardzo zalecane – zwłaszcza w przypadku dzieci i młodzieży. Głowa nie odrasta, a wywrotka na hulajnodze może przyjść szybciej, niż się wydaje. Dla młodszych – warto rozważyć też ochraniacze na nadgarstki i kolana.

Czy można przewozić pasażera albo hulajkę trzymać w ręce?

Nie. Hulajnoga elektryczna to pojazd jednoosobowy.
Przepisy zabraniają przewożenia pasażerów, zwierząt, bagaży utrudniających jazdę, a także… prowadzenia hulajnogi, gdy się nią nie jedzie – np. pod pachą lub na smyczy. Tak, to naprawdę ujęto w ustawie!

Co grozi za łamanie przepisów?

Oto kilka przykładów wykroczeń i potencjalnych konsekwencji:

• Jazda bez uprawnień (np. 13-latek bez karty rowerowej) – mandat nawet 200 zł
• Przekroczenie prędkości – mandat do 500 zł
• Jazda po alkoholu – nawet 2500 zł
• Przejazd po pasach bez zatrzymania – do 100 zł

Policja i straż miejska naprawdę mogą zatrzymać użytkownika hulajnogi – szczególnie w większych miastach.

Parkowanie hulajnogi – gdzie ją zostawić?

Wypożyczasz hulajkę miejską? Sprawdź, gdzie można ją zostawić. W wielu miastach obowiązują wyznaczone strefy parkowania, a za porzucenie hulajnogi „byle gdzie” – np. pod sklepem albo na środku chodnika – można dostać mandat albo opłatę porządkową.

Własna hulajnoga? Zawsze parkuj poza drogą dla pieszych i rowerów, najlepiej przy stojaku lub ścianie. Nie blokuj przejść i nie zostawiaj jej w przejściach dla pieszych.

Hulajnoga a przejście dla pieszych – czy można przejechać?

To jedno z najczęstszych pytań – i niestety najczęstszych błędów wśród użytkowników hulajnóg elektrycznych.

Nie, nie wolno przejeżdżać hulajnogą elektryczną przez przejście dla pieszych, jeśli nie jest ono połączone z przejazdem rowerowym (czyli z dodatkowymi pasami dla rowerów obok zebr).
Zgodnie z przepisami:

• na zwykłym przejściu dla pieszych trzeba zejść z hulajnogi i przeprowadzić ją pieszo
• przejazd na hulajnodze przez „zebrę” jest wykroczeniem i może skończyć się mandatem do 100 zł

Wyjątek stanowi tylko sytuacja, gdy przejście ma wydzielony przejazd rowerowy – wtedy hulajnogi mogą z niego korzystać, tak jak rowery.

To może się wydawać drobnostką, ale na skrzyżowaniach i pasach dochodzi do wielu wypadków właśnie dlatego, że ktoś wjechał na hulajnodze „na szybko” i kierowca nie zdążył zareagować.

Podstawa prawna – hulajnogi elektryczne: co mówią przepisy?

Oto kluczowe akty prawne regulujące zasady korzystania z hulajnóg elektrycznych w Polsce:

1. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym
   (Dz.U. 1997 Nr 98 poz. 602, z późn. zm.)
   – najważniejszy dokument regulujący poruszanie się po drogach, chodnikach, ścieżkach rowerowych
   – art. 33 i art. 2 punkt 47b dotyczą szczególnie hulajnóg elektrycznych
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r.
   w sprawie znaków i sygnałów drogowych
   – określa, jak wyglądają przejazdy rowerowe, które mogą być wykorzystywane przez użytkowników hulajnóg
3. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami
   (Dz.U. 2011 Nr 30 poz. 151, z późn. zm.)
   – określa, że osoby w wieku 10–18 lat muszą posiadać kartę rowerową lub prawo jazdy kategorii AM, A1, B1 lub T, aby legalnie jeździć hulajnogą elektryczną
4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 30 grudnia 2021 r.
   w sprawie warunków technicznych pojazdów innych niż mechaniczne
   – zawiera m.in. definicje hulajnóg i regulacje dotyczące ich wymiarów oraz oświetlenia
5. Kodeks wykroczeń (ustawa z dnia 20 maja 1971 r.)
   – reguluje zasady odpowiedzialności za nieprawidłowe zachowanie w ruchu drogowym, np. przejazd przez przejście dla pieszych bez zejścia z hulajnogi

Cukier lawendowy to nie tylko pięknie pachnący dodatek do wypieków i deserów, ale również wyjątkowy sposób na wprowadzenie odrobiny aromaterapii do codziennego gotowania. Lawenda, znana ze swoich właściwości relaksujących, w połączeniu z cukrem zyskuje zupełnie nowe zastosowanie – nie tylko kulinarne, ale i zdrowotne. W tym artykule dowiesz się, jak przygotować cukier lawendowy w domu oraz jakie są jego najważniejsze zalety.

Lawenda to nie tylko pięknie pachnący kwiat ogrodowy – to również roślina o wyjątkowych właściwościach zdrowotnych, ceniona w ziołolecznictwie od setek lat. Jej zastosowanie wykracza daleko poza aromaterapię – wpływa korzystnie zarówno na ciało, jak i na umysł.

Jak zrobić cukier lawendowy? Prosty przepis krok po kroku

Przygotowanie cukru lawendowego w domowych warunkach jest niezwykle proste i nie wymaga specjalistycznych umiejętności.

Składniki:

• 1 szklanka cukru (najlepiej trzcinowego lub białego drobnego)

• 1–2 łyżki suszonych kwiatów lawendy (najlepiej z własnych, ekologicznych upraw)

Przygotowanie:

1. Ususzone kwiaty lawendy delikatnie rozgnieć w moździerzu, aby uwolniły więcej aromatu.

2. Wymieszaj lawendę z cukrem i przełóż mieszankę do szczelnego słoika.

3. Odstaw w ciemne miejsce na co najmniej 5–7 dni, co jakiś czas potrząsając słoikiem.

4. Po tym czasie możesz przesiać cukier przez sitko, by usunąć kwiaty – choć nie jest to konieczne.

Gotowe!

Do czego wykorzystać cukier lawendowy?

Cukier z suszoną lawendą sprawdzi się doskonale w wielu zastosowaniach kulinarnych:

• Do wypieków – dodaj go do kruchych ciasteczek, muffinek, biszkoptów czy ciasta jogurtowego.

• Do herbaty i lemoniady – nada napojom wyjątkowy, kwiatowy aromat.

• Do dekoracji – posyp nim desery lub owoce, aby uzyskać efektowny wygląd i zapach.

• Do syropów i konfitur – lawenda świetnie komponuje się z malinami, morelami czy brzoskwiniami.

Zalety cukru lawendowego

Cukier z laweną to nie tylko kulinarny gadżet, ale także produkt o wielu korzystnych właściwościach:

• Naturalne odprężenie – lawenda znana jest z działania uspokajającego i łagodzącego stres. Zawarte w niej olejki eteryczne (zwłaszcza linalol i octan linalilu) mają właściwości wyciszające układ nerwowy.

• Unikalny smak i aromat – lawenda dodaje oryginalności tradycyjnym wypiekom.

• Alternatywa dla sztucznych aromatów – cukier lawendowy to naturalny sposób na wzbogacenie smaku dań, a przy okazji wspomaga trawienie.

• Estetyka – drobinki lawendy w cukrze prezentują się dekoracyjnie.

Cukier lawendowy jako prezent

Domowy cukier lawendowy to również świetny pomysł na drobny, personalizowany prezent. Przesypany do ozdobnego słoiczka, przewiązany wstążką i opatrzony etykietą będzie miłym upominkiem dla miłośników aromatycznej kuchni.

Cukier lawendowy to prosty w przygotowaniu, a zarazem bardzo efektowny dodatek, który może odmienić smak codziennych potraw i napojów. Jeśli szukasz naturalnych i aromatycznych rozwiązań w kuchni, koniecznie wypróbuj ten lawendowy specjał.

Fot. Elena Kloppenburg/Unsplash

Deepfake, fake news i AI to trio równie niebezpieczne, jak bomba atomowa, szczególnie dla nastolatków, dla których głównym źródłem informacji są media społecznościowe. Niestety żyjemy w czasach, w których sztuczna inteligencja potrafi stworzyć wideo z prezydentem, który mówi coś, czego nigdy nie powiedział. I wygląda przy tym… zupełnie naturalnie.

Internet nie zniknie, a w dobie AI oszustw będzie raczej coraz więcej niż coraz mniej. Z nostalgią możemy wspominać łańcuszki szczęścia na GG, które na kilometr pachniały naiwnością, ale przynajmniej nikomu nie robiły krzywdy. Dziś nastolatkom w sieci jest znacznie trudniej, chociaż oni sami nie do końca zdają sobie z tego sprawę. To my, dorośli, musimy nauczyć ich poruszania się w gąszczu sprawdzonych i niesprawdzonych informacji. Gąszczu, który sami nie do końca poznaliśmy.

Czym są deepfake i fake news – i czym się różnią?

Zacznijmy od krótkiej definicji, żebyśmy mówili tym samym językiem:

Fake news to fałszywa informacja, najczęściej stworzona w taki sposób, by wyglądała jak prawdziwa. Często rozprzestrzenia się bardzo szybko – szczególnie w mediach społecznościowych.

Deepfake to nagranie audio lub wideo wygenerowane przez sztuczną inteligencję, które podszywa się pod rzeczywiste osoby. Może przedstawiać polityka mówiącego coś absurdalnego albo celebrytkę w sytuacji, która nigdy nie miała miejsca.

Taką definicję wygenerowało mi AI, ale nie zgadzam się z nią. Skądinąd wiem, że deepfake’i istniały na długo przed pojawieniem się sztucznej inteligencji. Różnica jest taka, że kiedyś mógł to zrobić tylko zdolny grafik programista, dziś – praktycznie każdy.

Zarówno fake newsy jak i deepfake’i mogą wyglądać bardzo wiarygodnie i pierwszą reakcją niestety będzie wiara w to, co widzimy. Szczególnie jeśli taki news budzi silne emocje, które zwykle tłumią rozsądek i krytyczne myślenie.

Przykład fake newsa, który obiegł świat? Papież w kurtce Balenciagi. Zdjęcie wygenerowała sztuczna inteligencja, ale zanim doszło do zdemaskowania fake newsa, fotkę opublikowano na całym świecie niezliczoną ilość razy.

Dlaczego nastolatki wierzą w deepfake’i i fake newsy?

Bystrzy, błyskotliwi, krytyczni (zwłaszcza wobec rodziców), złośliwi ponad miarę, sceptyczni wobec realnego świata młodzi ludzie jak pelikany łykają fałszywe informacje w sieci. Dlaczego?

– Internet jest dla nich źródłem wiedzy i wiele młodych osób nadal wierzy, że publikowane w nim treści są prawdziwe.

– Ograniczone doświadczenie medialne utrudnia zauważenie, że coś jest „dziwne”.

– Nie weryfikują źródeł – przeskakują z jednych mediów społecznościowych na drugie, szybko, automatycznie, często bezmyślnie. Weryfikacja zajmuje czas, komu by się chciało?

Moje dziecko zapytane, jak spróbowałoby zweryfikować podejrzane video w sieci, odpowiedziało, że najprościej jest wejść w komentarze z nadzieją, że ktoś już to zrobił i np. podrzucił jakiś link. Niestety, jeśli chodzi o coś więcej niż scrollowanie, młodzież wciąż jest leniwa.

– Fake newsy mają wzbudzać silne emocje: złość, strach, szok. W takiej sytuacji nie ma miejsca na chłodne myślenie.

– Młodzi ludzie ufają influencerom. Jeśli fake news lub deepfake pojawi się na koncie kogoś znanego, automatycznie jest uznany za prawdziwy.

– Mózgi nastolatków ciągle się rozwijają, zwłaszcza w obszarach odpowiedzialnych za krytyczne myślenie i ocenę ryzyka. Młodzi ludzie są impulsywni, dlatego to w ich grupę wiekową celuje duża część twórców fake newsów. Nastolatki udostępniają je dalej bez głębszej refleksji.

Jak nauczyć nastolatka odróżniać prawdę od fikcji?

Moje dziecko jest w drugiej klasie liceum. Na pytanie, czy na informatyce rozmawia się o deepfake’ach odparło, że nie. Na innych lekcjach? Też nie. Szkoda, moim zdaniem szkoła miałaby tu naprawdę duże pole do popisu.

No ale skoro nie ma, musimy zadbać o dzieci sami.

Jak zdemaskować deepfake lub fake news?

– Sprawdź źródło, z którego pochodzi informacja. Anonimowe konto na Tik Toku powinno automatycznie włączyć alarm w głowie. Podobnie strona internetowa z dziwną, nieznaną nazwą domeny i końcówką sugerującą serwer na końcu świata.

– Sprawdź, czy użyta grafika nie pojawiła się w internecie wcześniej. To naprawdę proste, np. Google Chrome ma wbudowaną wyszukiwarkę grafiki, wystarczy kliknąć zdjęcie prawym przyciskiem myszki lub touchpada i wybrać: szukaj grafiki za pomocą Obiektywu Google.

Wyniki mogą być różne: np. użyte zdjęcie figuruje przy tekstach na zupełnie inny temat, było użyte w innym kontekście, jest tylko fragmentem większej fotografii, itp. Może też być wygenerowane przez AI. Jeśli tak, zapewne nigdzie go nie będzie, ale to też nie świadczy o wiarygodności informacji, dlatego przejdź do kolejnych punktów.

– Oceń, jakim językiem napisano informację. Zwroty typu: zobacz, zanim usuną, niesamowite, niewiarygodne, szok, nie uwierzysz w to, co zobaczysz, są obliczone na silne emocje i niezwykle rzadko mają cokolwiek wspólnego z prawdą.

– Oceń, czy informacja jest czystą informacją, czy ktoś może na niej skorzystać. Fake newsy powstają zwykle właśnie dla korzyści, rzadko ktoś produkuje je dla zabawy. Niestety można przypuszczać, że w dobie intensywnego rozwoju AI będzie się to zmieniać.

– Sprawdź, czy ta sama informacja pojawiła się w przynajmniej trzech wiarygodnych i niezależnych źródłach, czy w artykule są podane linki do badań, raportów, wypowiedzi ekspertów.

– Sprawdź datę publikacji artykułu. Być może to odgrzewany kotlet opublikowany w nowym kontekście.

– Korzystaj ze stron internetowych demaskujących fake newsy. Po sprawdzeniu na szybko wydaje mi się (z naciskiem na wydaje!), że strona FakeNews.pl jest niezależna i wiarygodna. Podobnie Demagog.org.pl*. Konkret24 też nie wygląda źle, ale to strona powiązana z popularną stacją telewizyjną i tu każdy musi sobie sam odpowiedzieć na pytanie, czy jej ufa.

Jeśli chodzi o strony demaskujące światowe fake newsy, to istnieje np. politifact.com. Tu jednak brakuje mi wiedzy na temat zagranicznych podmiotów i nie powiem Wam, czy ta strona jest godna polecenia. Kombinujcie.

Czy są narzędzia do rozpoznawania fake newsów i deep fake’ów?

Ponoć są, ale… Chciałam zainstalować na próbę, żeby Wam to opisać. Jako że z zasady jestem nieufna i czytam, co tam mi drobnym drukiem napisali, doczytałam, że nie sprzedadzą moich danych podmiotom trzecim, no, chyba że w uzasadnionych przypadkach. Nie wnikałam, co to są uzasadnione przypadki, zrezygnowałam.

Prawda jednak jest taka, że AI z jednej strony będzie pracowało nad ulepszeniem narzędzi do weryfikacji fake newsów, z drugiej udoskonali tworzenie ich tak, by były nie do odróżnienia. To ciągła wojna, której nie da się wygrać bez używania własnej, analogowej inteligencji.

Kiedy najlepiej rozmawiać z dzieckiem o deepfake’ach, fake newsach i AI?

U nas w domu internet nie jest tematem tabu, przesyłamy sobie różne memy i rolki, dyskutujemy o ich prawdziwości. Jeśli jednak u Was wygląda to inaczej, to korzystajcie z każdej okazji, jaka się nawinie. Może to być obejrzenie filmu, w którym pojawi się deepfake, wspólne scrollowanie Instagrama, gdy w sieci zrobi się gorąco od informacji, która wydaje się niepewna. Tak naprawdę każdy dzień przynosi nowe możliwości – niestety.

Warto wytłumaczyć młodym ludziom, dlaczego widzą wciąż te same informacje i na czym z grubsza polegają algorytmy. Tak w skrócie: jeśli wyszukujemy w internecie słodkie kotki, to będziemy ich widzieć coraz więcej, ale to nie znaczy, że na świecie nie ma innych zwierząt. Podobnie jest z newsami z kraju i ze świata. Zamiast klikać bezmyślnie, to co algorytm podstawia pod nos, warto spróbować poszukać informacji samodzielnie. Dla młodych ludzi to może być naprawdę ciekawe doświadczenie.

Dobrym pomysłem może być wprowadzenie zasady nieudostępniania treści, których wcześniej nie zweryfikujemy. Dotyczy to nie tylko nastolatków. A jeśli trafimy na fałszywkę, zgłośmy ją i nauczmy nasze dzieci, jak to robić. Chyba we wszystkich mediach społecznościowych są przy zdjęciach lub rolkach słynne trzy kropki, które ukrywają rozmaite opcje.

Czy warto zabraniać korzystania z AI i social mediów?

To mogłoby się wydawać najprostsze. Skoro młody człowiek jest narażony na dezinformację w internecie, to może po prostu odciąć od sieci? Niektóre kraje próbują wprowadzić takie ograniczenia, a ja się bacznie przyglądam, czy faktycznie im się uda.

W Polsce, póki co, posiadanie smartfona z dostępem do internetu jest legalne, także dla nastolatków, chociaż od 1 lipca 2025 ma się coś zmienić. Młodzież już szuka dobrego VPN. Wiem z pewnego źródła 😉

 Można zakazać owszem, ale wielką naiwnością byłoby przekonanie, że ten zakaz poskutkuje. Jest więcej niż pewne, że będzie impulsem do ukrywania przed rodzicami niektórych działań. Kontrola rodzicielska działa tylko do czasu. Unijne zakazy też.

Zamiast zabraniać, lepiej rozmawiać i uczyć krytycznego myślenia. Nic nie obroni nas i naszych dzieci przed internetem lepiej niż cynizm i sceptycyzm.

* Już po napisaniu tego tekstu natknęłam się w sieci na zrzuty ekranu sugerujące, że jeden z posłów produkował fake newsy mające szkalować konkurencyjną partię, a dla uwiarygodnienia swoich rewelacji podpierał się właśnie Demagogiem, który rzekomo „już to zweryfikował”. Musi to być wiarygodna strona, niemniej to kolejny sygnał, że trzeba wszystko sprawdzać osobiście. Zasada ograniczonego zaufania w internetowe rewelacje powinna dotyczyć nie tylko dzieci i młodzież, dorosłych też.