Piramido, jakaż to jest świetna planszówka. Niby proste domino, a jednak ubrane w ciekawą formę i mechanikę. Do tego klimat starożytnego Egiptu, piasek pod stopami i trud pracy w budowaniu piramidy sprawiają, że po grę sięga się bardzo często.  Gra Piramido przeznaczona jest dla dwóch do czterech graczy. Pudełkowy wiek sugeruje osoby powyżej ósmego roku życia i pozostałabym przy tym, choć siedmiolatki także dobrze będą się bawić. Im starsze dziecko, tym trudniejszy kompan do gry. Nie zdziwcie się, jeśli Was ograją. 

O czym jest Piramido?

W grze przenosimy się do piaszczystego Egiptu, do czasów powstawania wielkich piramid. Nowy faraon Mido chciałby wybudować miejsce swojego pochówku, które zachwyci wielkością, dostatkiem, aby odzwierciedlało potęgę jego rządów. Waszym zadaniem, jako jednego z głównych architektów, będzie zbudowanie piramidy okraszonej diamentami. Kto stworzy najbardziej imponujące Piramido, ten zyska tytuł  wielkiego wezyra i będzie żył w dostatku do końca gry. 

Fot. Archiwum prywatne

Przygotowanie do rozgrywki

Przygotujcie miejsce do grania, to może być stół, czy kawałek podłogi. Możecie także zaopatrzyć się w dedykowane maty do gry Piramido, które kupicie u wydawcy (tutaj). 

Każdy z graczy dobiera sześć znaczników klejnotów, po jednym w każdym kolorze oraz trzy karty przebudowy. 

Płytki domina dobrze przetasujcie i wybierzcie trzy, które połóżcie w zasięgu wzroku i rąk wszystkich graczy. To będzie kamieniołom, z którego możemy czerpać nowe bloki do budowy piramidy. Pozostałe płytki domina ułóżcie w cztery równe stosy i połóżcie nad trzema płytkami, jak na poniższym zdjęciu.

Fot. Archiwum prywatne

Notes punktacji i ołówek połóżcie obok pudełka. Będzie Wam potrzebny po ukończeniu każdego poziomu piramido. Waszym zadaniem będzie zbudowanie łącznie czterech poziomów okraszonych drogimi klejnotami.

Zauważcie, że płytki domina składają się z dwóch bloków. Jeden blok to połowa płytki. Na płytkach dostrzeżecie też symbole klejnotów. Zwracajcie uwagę, jak będziecie je kłaść, bo od tego może zależeć Wasza wygrana bądź przegrana. 

To wszystko, teraz ustalcie pierwszego gracza*, zakasajcie rękawy i do roboty, bo Piramido samo się nie wybuduje. 

*Przy pierwszych rozgrywkach warto, aby pierwszym graczem był dorosły, ponieważ dziecko, które nie opanowało jeszcze zasad gry, obserwuje ruchy dorosłego, naśladuje go i dzięki temu lepiej rozumie mechanikę. Nie złośćcie się na dziecko, jeśli dosłownie kopiuje Wasze ruchy, nie poprawiajcie go, nie wykonujcie ruchów za niego, pozwólcie uczyć mu się na swoich błędach. Oczywiście warto w trakcie pierwszej rozgrywki “rozmyślać” na głos, jaki kolejny ruch wykonamy i dlaczego. 

Zasady gry w Piramido

Każdy z graczy tworzy swoją piramidę, która będzie składała się z czterech poziomów. Podczas tury możecie wykonać cztery z poniższych kroków zgodnie z przedstawioną kolejnością:

1. Wybierzcie jedną płytkę z trzech dostępnych w kamieniołomie i dodajcie ją do swojej piramidy. Przed ułożeniem płytki można ją dobrowolnie obracać. Każda kolejna płytka, musi przylegać do innej płytki oraz można łączyć bloki o różnych kolorach. Położonej płytki nie można już przesuwać, dlatego dobrze planujcie swój ruch  (ruch obowiązkowy).
2. Dodanie klejnotu na wybudowaną płytkę. Umieśćcie jeden znacznik klejnotu na nowej płytce, jeśli macie taką możliwość, musicie wykonać ten ruch. Nie można dodać symbolu klejnotu na pusty blok (ruch opcjonalny).
3. Przebudowanie bloku. Możecie zagrać jedną ze swoich kart przebudowy i umieścić dowolną stroną ku górze na bloku nowo wybudowanej płytki. Na takim bloku nie może znajdować się znacznik klejnotu (ruch opcjonalny).
4. Na koniec uzupełnijcie kamieniołom jedną z dwóch płytek znajdujących się dokładnie nad pustym miejscem (ruch obowiązkowy).

Po zbudowaniu każdego poziomu należy zliczyć punkty zdobyte za symbole klejnotów oraz usunąć symbole klejnotów ze swojej budowli.  Każdy poziom składa się z innej liczby płytek, stąd poniżej mała ściąga.

• Poziom 1. Wybudowanie podstawy Piramido wymaga dziesięciu płytek domina, które rozkładamy tworząc układ 5×4 bloki lub 4×5 bloków. 

Fot. Archiwum prywatne

• Poziom 2 składa się z sześciu płytek, które tworzą układ 4×3, 3×4.

Fot. Archiwum prywatne

• Poziom 3 składa się z trzech płytek, które tworzą układ 3×2, 2×3.

Fot. Archiwum prywatne

• Poziom 4 składa się z jednej płytki, która tworzy układ 2×1, 1×2.

Fot. Archiwum prywatne

Po wykonaniu pierwszego poziomu i podliczeniu punktów pierwszym graczem będzie osoba z najmniejszą liczbą punktów zdobytą w poprzednim poziomie. 

Gra kończy się po punktacji czwartego poziomu. Nowym wielkim wezyrem zostaje gracz z największą liczbą punktów prestiżu. 

Wrażenia z rozgrywek w Piramido

Nie ukrywam, że jestem miłośniczką kultury starożytnego Egiptu. Kto wie, może gdybym zdobyła wystarczającą liczbę punktów z egzaminu na archeologię, dziś mogłabym rozgrywać Piramido na egipskich piaskach. Stąd tematyka gry mnie urzekła i rozgościła się w moim sercu. 

Graficznie gra Piramido jest wykonana przepięknie! Dbałość o szczegóły i detale, zwłaszcza drewnianych symboli urzeka i zachwyca. Kartoniki płytek domina wykonane są z dobrej jakości tektury i mimo wielu rozgrywek bardzo dobrze się trzymają. Zwieńczeniem całości są maty do gry, które można osobno dokupić. Z prezentem pod choinkę się spóźniłam, ale już wkrótce urodzinki, więc będzie można zaszaleć. =D

Mechanika gry Piramido bazuje na tradycyjnym domino, ale dodano parę ulepszeń, które przenoszą rozgrywkę na zupełnie inny poziom. Nie ma jednej strategii, by wygrać, a wiele zależy od losu (płytek w kamieniołomie) i, nie ukrywajmy, złośliwości drugiego gracza. Jeśli Wasz przeciwnik lubi Wam kłaść kłody pod nogi, to w grze Piramido może się rozkręcić. Ponadto przez tę losowość trudno o drugą taką samą rozgrywkę. Najlepiej gra się nam w pełnym składzie, przy dwójce graczy jest spokojniej i trudniej o dobrą płytkę, ale z drugiej strony łatwej zaplanować kolejny ruch niż grając w cztery osoby. 

Piramido to idealna gra na rodzinne rozgrywki. Przejrzyste zasady, prosty mechanizm gry sprawiają, że już po pierwszej rozgrywce wszystko będzie dla Was zrozumiałe. Z każdą kolejną rozgrywką coraz bardziej gra się Wam spodoba. 

Piramido polecam także wszystkim początkującym graczom, którzy szukają dobrego tytułu na pełne wrażeń rozgrywki. Zasady wytłumaczycie w dwie minuty, a rozgrywka zajmie Wam około 40 minut, czyli w sam raz na rozgrzewkę przed trudniejszym tytułem.

Na koniec podsumowanie, co znajdziecie w pudełku:

• 90 płytek domina;
• 12 kart przebudowy;
• 24 znaczniki klejnotów;
• 1 tabliczkę punktacji;
• instrukcję.

Tytuł: Piramido
Autor: Ikhwan Kwon
Ilustracje: The Creation Studio
Wiek graczy: od 8 lat
Liczba graczy: 2-4 osób
Czas rozgrywki: 45 minut
Wydawca: Lucky Duck Games Polska

Wpis powstał w ramach współpracy z Wydawnictwem Lucky Duck Games Polska, które nie ma wpływu na treść recenzji. 

Najpopularniejsze imiona dla chłopców co jakiś czas się zmieniają. Lista ulega pewnym modyfikacjom, na co wpływ ma wiele czynników. Rodzice przy wyborze imienia dla pociechy kierują się różnymi względami. Ważne dla nich może być jego brzmienie oraz znaczenie.

Często istotne jest powiązanie z ważnymi osobami lub tradycjami w rodzinie. Jeszcze inni rodzice mogą wybrać imię, które bije rekordy popularności w danym czasie. Niezależnie od powodów, które stoją za podjęciem decyzji, ich wpływ widać w zmieniających się co jakiś czas rankingach popularności.

Najpopularniejsze imiona dla chłopców w pierwszej połowie 2023 i ich znaczenie 

Najpopularniejsze imiona dla chłopców w pierwszym półroczu 2023 roku znamy z raportu udostępnionego na stronie dane.gov.pl. Kolejny raport za drugie półrocze zostanie udostępniony w styczniu 2024 r. Dzięki temu można sprawdzić, które z chłopięcych imion cieszyły się wśród rodziców największym wzięciem. 

Nikodem — aż 3317 nowo narodzonych chłopców otrzymało właśnie to imię. Wywodzi się ono z połączenia słów nike (zwycięstwo) i demos (lud, naród), stąd oznacza: ten, który zwycięża dla ludu. Imieniny Nikodema przypadają na dzień 1 czerwca, 3 sierpnia, 15 września.

Antoni — imię to w pierwszym półroczu 2023 r. dostało 2930 noworodków płci męskiej. Jego źródła należy doszukiwać się w rzymskim rodzie Antoniuszy. Antoni oznacza: wspaniały, wybitny. Imieniny świętuje on 9, 12, 17, 19 stycznia, 6, 7, 28 lutego, 1, 28 marca, 3, 4, 10 kwietnia, 2, 3, 10, 13, 16 maja, 7, 12, 13, 14 czerwca, 1, 5, 7, 10, 24 lipca, 3, 5, 7, 24 sierpnia, 3, 24, 30 września, 17, 24, 27, 31 października, 7 listopada, 7, 28 grudnia.

Jan — 2848 nowo narodzonych chłopców zostało nazwanych tym imieniem. Jan wywodzi się z języka hebrajskiego i oznacza osobę cieszącą się boską łaską. Imieniny obchodzi 10, 17, 23, 25, 27, 31 stycznia, 4, 5, 8 lutego, 5, 8, 17, 27, 28, 30 marca, 7, 13 kwietnia, 6, 10, 12, 15, 16, 18, 21, 22, 23, 24, 26, 27, 30 maja, 12, 16, 22, 24 czerwca, 20, 21, 29 sierpnia, 3, 11, 13, 17, 20, 21, 26, 28 września, 1, 2, 3, 9, 19, 20, 23 października, 11, 12, 13, 24, 26 listopada, 4, 14, 21, 23, 27 grudnia.

Aleksander — 2824 chłopcom przypadło to imię w udziale. Imię Aleksander pochodzi od połączenia dwóch słów: alekso (bronię się, odpieram atak) i andros (mężczyzna, mąż). Tak więc można tłumaczyć je jako określenie obrońcy ludzi, osobę odpierającą atak. Jego imieniny przypadają na 11, 15 stycznia, 18, 26, 27 lutego, 10, 18, 20, 28 marca, 18, 22, 24 kwietnia, 3, 8, 16, 18, 20, 29 maja, 2, 4 czerwca, 10, 17 lipca, 11, 28, 30 sierpnia, 13, 21 września, 11, 22 października, 11, 23, 24 listopada, 12 grudnia.

Franciszek — 2525 nowo narodzonych chłopców otrzymało właśnie to imię. Wywodzi się ono od germańskiego słowa frank, które oznacza człowieka wolnego, należącego do plemienia Franków. Franciszek imieniny świętuje 24, 29 stycznia, 4, 17 lutego, 2, 9 marca, 2 kwietnia, 2, 11 maja, 4, 12, 16, 17, 20, 29 czerwca, 14 lipca, 4, 20, 21 sierpnia, 16, 17, 20, 25, 29, 30 września, 3, 4, 10, 29 października, 13, 24, 27 listopada, 3, 22 grudnia.

Leon — imię to w pierwszym półroczu 2023 r. dostało 2430 chłopców. Oznacza mężczyznę silnego i odważnego jak lew. Leon imieniny obchodzi 20 lutego, 14 marca, 19, 22 kwietnia, 12, 28 czerwca, 3, 17, 20 lipca, 10, 16 listopada.

Jakub — 2366 małych mężczyzn zostało nazwanych tym imieniem. Prawdopodobnie imię Jakub wywodzi z języka aramejskiego od słowa ja’aqob’el, co oznacza: niech Bóg ochrania. Jego imieniny przypadają na 5 lutego, 14 marca, 3, 17, 30 kwietnia, 1, 3, 6, 11 maja, 1 czerwca, 5, 13, 14, 25 lipca, 6 sierpnia, 9 września, 3, 9, 20, 21 października, 28 listopada, 20 grudnia.

Mikołaj — 2056 nowo narodzonych chłopców otrzymało to imię. Wywodzi się ono z języka greckiego od słów nike (zwycięstwo) i laos (lud), co oznacza osobę, która zwyciężyła dla swojego ludu.

Ignacy — 1994 chłopcom przypadło to imię w udziale. Zaczerpnięto je z języka łacińskiego, w którym słowo ignis oznacza ogień, stąd imię Ignacy oznacza mężczyznę o płomiennym sercu. Imieniny Ignacego przypadają na dzień 1 lutego, 31 lipca, 17, 23 października.

Stanisław — 1975 noworodków płci męskiej zostało nazwanych tym imieniem. To starosłowiańskie imię złożone z dwóch członów: „stani” (stawać się) oraz „sław” (od sławy). Jego znaczenie tłumaczy się jako określenie kogoś, kto ma stać się sławnym, zrobi coś wielkiego, godnego zapamiętania. Jego imieniny przypadają na 11, 30 kwietnia, 3, 8 maja, 9, 12 czerwca, 5, 14 sierpnia, 5, 18 września oraz 18 listopada.

Źródło: ksiegaimion.com 

Źródło zdjęcia: Anthony Tran/Unsplash

Czym jest zaniedbanie w życiu dziecka? Zdaniem dr Teresy Jadczak-Szumiło z Polskiego Instytutu Traumy, Item – Centrum Psychologiczne, jest najcięższym rodzajem przemocy, obejmuje wszystkie sfery życia dziecka. Każdy inny rodzaj przemocy ma swój początek i koniec, czyli jest zdarzeniem. Zaniedbanie trwa ciągle.

„Zwykle rozmawiamy o przemocy fizycznej, seksualnej czy emocjonalnej wobec dzieci. Jest jednak przemoc znacznie cięższa w życiu dziecka – zaniedbanie. Ono jest życiem dziecka. Zwykle jego jedynym doświadczeniem, które nie ma początku, ani końca. Tym samym zaniedbanie stanowi o jakości życia dziecka, nie pozwalając mu doświadczyć niczego innego. Taka sytuacja odbiera nadzieję, szansę na zmianę, pozbawia siły do życia” – mówi dr Teresa Jadczak-Szumiło w czasie wykładu „Małe dziecko w sytuacji zaniedbania” wygłoszonego w czasie 20. Ogólnopolskiej Konferencji „Dziecko pokrzywdzone przestępstwem” zorganizowanej przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę i Urząd m.st. Warszawy.

Zdaniem ekspertki, konsekwencje rozwojowe zaniedbania są ogromne. Dzieje się tak jeśli dziecko 24h na dobę doświadcza zaniedbania i to trwa od urodzenia przez wiele lat; jeśli przez kilka lat jest karmione za pomocą serka Danon i banana; jeśli trzymiesięczne dziecko obsługuje pilota TV, a nie nawiązuje kontaktu, nie patrzy w oczy, ale biegle zmienia kanały TV.

„Często jestem pytana, czy małe dziecko doświadczające zaniedbania zapomni? Nie zapomni. Im trauma dotyka wcześniej, im mniejsze dziecko ma zaburzone procesy poznawcze, tym głębiej trauma zapisuje się w procesach biologicznych. Dziecko w pierwszym roku życia ma skrajnie niedojrzały układ nerwowy. Musi doświadczyć pewnych zdarzeń. Inaczej procesy rozwojowe zmieniają bieg raz na zawsze – tłumaczy dr Teresa Jadczak-Szumiło. – Zaniedbanie jest uznawane za traumę, bo zmienia kształtowanie się układu nerwowego małych dzieci. Im mniejsze dziecko doznaje traumy, tym bardziej nie zapomina. Niemowlę, noworodek leży, nie ucieknie przed traumą, choć rodzą się mechanizmy ucieczki. Takie dzieci mogą próbować uciekać oczami. Dlatego objawem traumy u niemowląt jest oczopląs. Kiedy dziecko nie może walczyć, wpada w stan zamrożenia, dysocjuje, śpi całą dobę. Nastolatka zaś bardzo szybko pójdzie w stan odcięcia, wpadnie w tunel, w którym będzie zapadać się. Małe dziecko, jak nie może walczyć, przymila się do dorosłego. Trauma oddziałuje na układ nerwowy dzieci matek bitych” – dodaje ekspertka.

Podkreśla też, to, o czym wiele matek w czasie ciąży zdaje się zapominać: określone dawki alkoholu w bardzo wysokim stopniu aktywują oś adrenalinowo-kortyzolową, bo organizm broni się przed toksyną. W ten sposób programuje tę oś i trudno ją odprogramować. Dzieci z takich ciąż dzieci mają ADHD. Nie sprawdzamy, czy matka dla relaksu w czasie ciąży wypijała lampkę wina.

Nieprawidłowe programowanie tej osi daje zaburzenia hormonalne, cukrzycę. Jest też afazja postraumatyczna – takie dzieci nie mówią.

Wczesna trauma równa się wczesna śmierć

Dziecko rodzi się i od razu rozwija przywiązanie do matki. Ma reakcje uwodzące: ssanie, przywieranie, płacz w kilku tonacjach.

„Dziecko porzucone po jakimś czasie przestaje uwodzić. Skoro nikt nie reaguje na płacz, przestaje płakać. Nie robi czegoś, co jest bez sensu. Takie dzieci dotyk może drażnić. Mają też zaburzenia odczuwania głodu i sytości. Ważne, żeby pamiętać, że w przypadku takich dzieci terapie SI, wszelki dotyk – mogą retraumatyzować. Dotyk każdej obcej osoby będzie je retraumatyzował” – mówi dr Teresa Jadczak-Szumiło.

Ekspertka z Instytutu Traumy zauważa, że kiedy dziecko płacze, w jego mózgu dochodzi do ataku paniki. Od razu potrzebna jest interwencja, woła o jedzenie. Jeśli przychodzi dorosły, następuje wyrzut substancji kojących. To one napędzają rozwój mózgu.

Matka ma wprowadzać dobrostan dziecka. Jeśli dziecko go nie doświadcza, ma kłopot z neurotransmiterami.

„Dzieci pozbawione dobrostanu mają otchłań, pustkę w mózgu. Później pojawia się tendencja do zachowań ryzykownych, nadużywania alkoholu. U małych dzieci z wczesną traumą pojawiają się zachowania ryzykowne, np. siedmiolatki przebiegają tuż przed autem. Nadnercza mogą odmówić posłuszeństwa. Wczesna trauma równa się wczesna śmierć – mówi dr Teresa Jadczak-Szumiło. – Najsilniejszy w naszym gatunku jest ten, który buduje relacje. Dzieci po wczesnej traumie nie potrafią tego robić, przegrywają w życiu” – dodaje.

Zaniedbanie to najczęstsza przyczyna uzależnień. Dziecko wadliwie zaopiekowane można poznać, jeśli ma 3 centyl wagi głowy. Jeśli jest dobra opieka nad małym dzieckiem, dobrze rozwija się kora przedczołowa.

Wczesna trauma relacyjna to rozczłonkowane „ja”. Zdaniem dr Teresy Jadczak-Szumiło, te dzieci, które w pierwszym roku życia doświadczyły traumy relacyjnej, dziś przeważnie są uczniami Szkoły w Chmurze. Oznaczają się brakiem tolerancji na każdą sytuację. Nauczyciele, owszem, powinni być uczeni rozumienia takich dzieci, ale nie są klinicystami.

O „Diagnozie przemocy wobec dzieci w Polsce 2023”

Opublikowana została przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę. Zbadała m.in. skalę zaniedbania wśród dzieci.

Zaniedbanie podzielono na dwie kategorie – fizyczne (dotyczące zdrowia i higieny) oraz  emocjonalne. Obie kategorie badane były od 12 r.ż.

Na kategorię zaniedbania fizycznego składały się dwa pytania dotyczące braku czystych ubrań i braku opieki podczas choroby. Tak rozumianego zaniedbania fizycznego doświadczyło 8 proc. uczniów w wieku 12-17 lat. Wyniki odnoszące się do tej kategorii wiktymizacji wykazały istotne statystycznie różnice w przypadku płci respondentów – dziewczyny częściej zgłaszały zaniedbanie fizyczne niż chłopcy (9 proc. vs 7 proc.).

Rozpowszechnienie poszczególnych form zaniedbania fizycznego można szacować na poziomie 6 proc. w przypadku braku opieki podczas choroby i 3 proc. w przypadku braku czystych ubrań.

Zaniedbanie emocjonalne było mierzone dwoma pytaniami (o brak bliskości fizycznej i nieokazywanie uwagi). Doświadczył go niemal co czwarty badany (23 proc.). Wyniki dotyczące zaniedbania emocjonalnego wykazały istotne statystycznie różnice w przypadku wieku – starsze nastolatki (15-17 lat) częściej niż młodsze (12-14 lat) wskazywały, że doświadczyły tej kategorii wiktymizacji (27 proc. vs 21 proc.).

W odniesieniu do poszczególnych form zaniedbania co piątej osobie (19 proc.) brakowało bliskości fizycznej rodzica, gdy tego potrzebowała, a 10 proc. badanych – uwagi ze strony rodzica. Wyniki dotyczące braku bliskości fizycznej jako przejawu zaniedbania emocjonalnego wykazały statystycznie istotne różnice w podziale na wiek, tj. starsze nastolatki częściej zgłaszały tę formę krzywdzenia (13 proc. vs 8 proc.).

W przypadku nieokazywania uwagi zaobserwowano istotne różnice w podziale na wiek i płeć, tj. częściej zgłaszały ją starsze nastolatki (22 proc. vs 17 proc.) oraz dziewczyny (12 proc. vs 8 proc.).

Parentyfikację, czyli odwrócenie ról w rodzinie, mierzono za pomocą trzech pytań (o opiekę nad rodzeństwem, poczucie bycia doradcą rodzica oraz pocieszanie rodziców) dotyczących sytuacji, które miały miejsce przed ukończeniem 12 r.ż. Parentyfikacji doświadczyło 20% badanych w wieku 12-17 lat.

Badanie przeprowadzono na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie warstwowo-losowej nastolatków w wieku 11-17 lat. W badaniu wzięło udział 2077 osób, jednak w procedurze weryfikacji danych wyłoniono próbę N = 2026. Warstwowania demograficznego dokonano na podstawie danych demograficznych zawartych w publikacji GUS pt. Ludność. Stan i struktura oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym, aktualnych na 30 czerwca 2021 r. (GUS, 2022). Operatem, na którego podstawie dokonano losowania szkół, był wykaz szkół i placówek Systemu Informacji Oświatowej dostępny na stronie internetowej Centrum Informatycznego Edukacji aktualny na 30 września 2017 r.

Źródło informacji: Serwis Zdrowie

Obraz debowscyfoto z Pixabay