Przemoc domowa. Jakie są rodzaje przemocy?
Przemoc domowa niejedno ma imię. I chociaż chciałabym wierzyć, że nie ma jej już w polskich domach, statystyki temu przeczą. Czasem kobiety nie wiedzą, że są ofiarami przemocy. Myślą, że to po prostu „mężowskie rządy”. Dlatego przygotowałam Wam krótką ściągę na temat rodzajów przemocy.
Ile jest rodzajów przemocy?
Teoretycznie wyróżnia się pięć rodzajów przemocy:
– fizyczną,
– psychiczną,
– ekonomiczną,
– seksualną,
– przez zaniedbanie.
Jednak różnorakie źródła upewniły mnie w przekonaniu, że jest tak wiele różnorodnych wersji przemocy, że w niektóre aż trudno uwierzyć. Oczywiście na upartego każdą da się podciągnąć pod jeden z pięciu rodzajów. Piszę Wam o tym, bo warto zachować czujność. Nawet jeśli robicie coś „dla świętego spokoju”, może to być pierwszy, na początku łagodny, objaw przemocy. Z czasem zapewne dojdzie do eskalacji. Przykład? Gdyby mąż zabraniał mi się malować, bo dzięki temu podobam się innym mężczyznom, to nie jest to przykład zazdrości z miłości, tylko właśnie przemocy psychicznej.
Po czym poznać, że mamy do czynienia z przemocą?
Nie każdy rodzaj przemocy można łatwo rozpoznać. O ile uderzenie na pewno jest przemocą fizyczną, to już w przypadku publicznego wyśmiewania powiemy raczej (niesłusznie) o głupich żartach albo chamskim zachowaniu drugiej osoby. Tymczasem do przemocy dochodzi za każdym razem, gdy:
– jedna osoba ma wyraźną przewagę (fizyczną, emocjonalną, ekonomiczną) nad drugą,
– działanie osoby przemocowej narusza dobra osobiste i prawa drugiej strony,
– działanie osoby przemocowej jest świadome i celowe,
– ofiara przemocy dozna szkód fizycznych, moralnych lub materialnych.
Szczerze mówiąc, co do trzeciego punktu mam wątpliwości. No, chyba że chodzi o samo świadome i celowe działanie w sensie czynu, nie przemocy, bo raczej żaden przemocowiec nie nazwie swoich działań przemocą.
Jakie są rodzaje przemocy?
Przemoc fizyczna – nie znam statystyk, ale podejrzewam, że wcale nie występuje najczęściej, za to najłatwiej ją rozpoznać. Jest nią wszystko, co ogranicza nietykalność cielesną, począwszy od ciągnięcia za włosy, szczypania, szturchania i popychania, poprzez regularne bicie, aż do przypalania, wiązania, duszenia itp.
Przemoc psychiczna – chyba najtrudniejsza do zdefiniowania. Jednocześnie to ten rodzaj przemocy, którego przykłady można mnożyć w nieskończoność. Przemocą psychiczną jest wszystko to, co wywołuje dyskomfort u drugiej osoby. Mogą to być zarówno groźby karalne, wyzwiska, krzyki, jak i czytanie cudzej korespondencji, publiczne wyśmiewanie, krytykowanie, szantażowanie, straszenie, uporczywe powtarzanie: „Beze mnie jesteś nikim itp.”.
Pod ten rodzaj przemocy podchodzi też wmawianie choroby psychicznej, narzucanie swoich poglądów, religii, wymuszanie posłuszeństwa, ograniczanie kontaktów z rodziną i znajomymi, a nawet ograniczanie snu.
Do przemocy psychicznej dochodzi także wówczas, gdy osoba przemocowa grozi, że zrobi sobie krzywdę, zabije się itp., a później znika z domu, by przestraszyć swoją ofiarę.
Co ciekawe, jeśli partner lub partnerka żądają dostępu do telefonu drugiej osoby, też jest to rodzaj przemocy fizycznej. Podobnie jest z hasłami do komputera. Można dać taki dostęp, jeśli się chce, ale nikt nie ma takowego obowiązku i żądanie tego jest przemocą.
Przemoc ekonomiczna – najczęściej dotyczy niepracujących kobiet, którym mężowie wydzielają pieniądze lub całkowicie odmawiają finansowania ich potrzeb. Oczywiście można się spierać, czy kobieta powinna pracować, czy też nie, ale jeśli np. wychowuje małe dziecko, któremu nawet nie ma za co pampersów kupić, to jak najbardziej jest to przemoc.
Przemocą jest także zakaz posiadania własnego konta bankowego, kontrolowanie wydatków, skrupulatne podliczanie paragonów, decydowanie, co druga osoba może kupić, a czego nie itp.
Przemoc finansowa ma też inne oblicze – ofiara przemocy może być okradana lub zmuszana do oddawania pieniędzy swojemu oprawcy. Odmowa najczęściej skutkuje przemocą fizyczną.
Przemoc seksualna – jednoznacznie kojarzy się z gwałtem, ale przyjmuje też inne formy. Wszelkie niewybredne komentarze, zaczepki, niedwuznaczne propozycje, poklepywania, obmacywanie, zmuszanie do nielubianych form współżycia itp.
Przemocą seksualną jest też szantaż i wymuszanie określonych praktyk seksualnych w zamian za konkretne korzyści – np. ofiary przemocy seksualnej często godzą się ze swoim losem, by nie być ofiarami przemocy fizycznej lub ekonomicznej.
Przemoc przez zaniedbanie dotyczy zaniechania obowiązku opiekowania się osobami bliskimi. Dotyczy to nie tylko dzieci, ale też np. niedołężnych rodziców. Jednak ta forma przemocy ma też inne oblicza: np. permanentne blokowanie dostępu do łazienki, uniemożliwianie przygotowania posiłku, zakaz zbliżania się do łóżka itp.
Jakie są kary za przemoc?
Wszystko zależy od jej rodzajów, długości trwania, stopnia przemocy. Za przemoc fizyczną grozi od trzech miesięcy do pięciu lat pozbawienia wolności, ale jeśli będzie to przemoc ze szczególnym okrucieństwem – od roku do dziesięciu lat. Co nie znaczy, że każde spoliczkowanie partnera skończy się więzieniem.
Podobnie przedstawia się wachlarz kar za przemoc psychiczną, do której zalicza się także przemoc ekonomiczną i przez zaniechanie.
Jeśli następstwem przemocy będzie próba samobójcza, „widełki” rosną i wynoszą od dwóch do dwunastu lat pozbawienia wolności.
Trochę trudniej określić wysokość kary za przemoc seksualną. Za jednoznaczny gwałt grozi od dwóch do dwunastu lat pozbawienia wolności. Za tzw. molestowanie seksualne do trzech lat.
