Rodzice każdego dnia obserwują swoje dzieci i dostrzegają kolejne zmiany w ich rozwoju. Skoki rozwojowe u maluchów to powód do dumy i znak, że wszystko jest w porządku. Niekiedy rodzice mogą być zaniepokojeni, kiedy w trakcie obserwacji niemowlaka dostrzegą jednak regres. Co to jest i kiedy się pojawia?

Czy dziecko może cofać się w rozwoju?

Czasami dziecko może nagle zachowywać się tak, jakby miało mniej lat, niż ma w rzeczywistości. Kilkuletni maluch może nagle nadmiernie się przytulać, być rozdrażniony czy bardziej płaczliwy niż zwykle. Rodzice mają wtedy wrażenie, że dziecko cofnęło się w rozwoju. Czasami przestaje wykonywać rzeczy, które do tej pory były dla niego normalne. Taka sytuacja, choć może wyglądać poważnie, wcale nie powinna martwić rodziców.

Oczywiście, objawy cofnięcia rozwoju są niepokojące, a przechodzenie ich dla dziecka może być męczące. Zwykle jest to jednak zapowiedź nie regresu, a skoku rozwojowego. Dzieci zachowują się nietypowo tuż przed tym, gdy mają nabyć nową umiejętność czy rozwinąć się w jakimś zakresie. Trzeba wspierać je w chwilach, gdy czują się gorzej, ale wiedzieć, że ten okres minie i nie panikować.

Zdarzają się czasami sytuacje nietypowe, do których zaliczyć można np. zespół Retta. To dolegliwość rozwijająca się u małych dziewczynek. Objawia się tym, że dzieci stają się wycofane, bardzo zamykają się w sobie, nie chcą kontaktu z drugim człowiekiem, a z czasem nawet przestają chodzić czy mówić.

W przypadku tej choroby objawy występują długofalowo i cały czas się pogłębiają. Podczas gdy przy regresach rozwojowych nietypowe zachowanie może trwać zaledwie kilka dni, to przy objawach zespołu Retta zjawisko utrzymuje się miesiącami, a nawet latami. Choroba, niekiedy z małymi przerwami, stopniowo odbiera sprawność dziewczynkom.

Czym jest skok rozwojowy?

Skok rozwojowy to, jak sama nazwa wskazuje, silny postęp w rozwoju dziecka. Wskutek skoku maluch nabiera nowych umiejętności. Skoki dzieli się na siedem etapów, w których dziecko poznaje kolejne elementy otaczającego je świata. Pierwszy skok ma miejsce około 5. tygodnia życia. Noworodek staje się wtedy bardziej komunikatywny i rozwija swoje zmysły, w tym szczególnie zmysł wzroku. Uczy się skupiać na konkretnych elementach przestrzeni i realnie je dostrzegać.

Około 8. tygodnia życia następuje drugi skok, w wyniku którego dziecko odkrywa m.in., że jego ręce mogą służyć mu do zabawy przedmiotami, a za pomocą ust jest w stanie wydobywać swoje pierwsze świadome dźwięki. W tym skoku rozwojowym dochodzi także do nauki rozpoznawania nastroju otoczenia. W okolicach 12. tygodnia życia maluch uczy się poznawać świat poprzez dotyk. Wydaje więcej dźwięków, w tym również pisk.

W okolicach 19. tygodnia dziecko rozumie, że jego czyny mają określone skutki. Wie już, że poszczególne zabawki mogą wywołać np. określony dźwięk. Zaczyna wydawać z siebie pierwsze sylaby. Okres od 22. do 26. tygodnia po urodzeniu to czas, w którym dziecko boi się utracenia bliskiej osoby. Może wykazywać brak zaufania i niechęć do wszystkich poza rodzicami. Zwykle w tym okresie dziecko uczy się także siadać.

Po 36. tygodniu życia maluch świadomie wyraża już swoje emocje, np. szczęście czy niezadowolenie. Po 41. tygodniu staje się świadomy, że konkretne zachowania i wydarzenia niosą za sobą konsekwencje. Ponadto jest to czas na pierwsze słowa dziecka. Każdy rodzic musi pamiętać, że terminy kolejnych skoków rozwojowych są jedynie umowne. Niektóre dzieci przechodzą je dokładnie tak, a inne wcześniej lub później. Każdy organizm jest indywidualny i nie ma w tym nic złego. Nie trzeba się martwić, jeśli skoki rozwojowe nie przebiegają idealnie według powyższego scenariusza.

Czym jest regres rozwojowy?

Regres rozwojowy to zjawisko pojawiające się u małych dzieci. Występuje zarówno u niemowlaków, jak i u kilkuletnich maluchów. Polega on na szybkiej, niespodziewanej zmianie w zachowaniu dziecka. Staje się ono nagle zupełnie inne, ma zły humor, zachowuje się, jakby było młodsze i ogromnie potrzebuje bliskości z rodzicem. Zjawisko może trwać kilka dni, a czasami nawet kilka tygodni. U każdego dziecka wygląda to nieco inaczej. Tak samo, jak niespodziewanie się pojawia, tak samo również znika. Zazwyczaj po nim następuje skok rozwojowy.

Kiedy może zdarzyć się regres rozwojowy?

Regres rozwojowy, który może przejawiać się m.in. słabym apetytem i płaczliwością, to zjawisko występujące przed skokami rozwojowymi. Oznacza to, że marudny nastrój malucha może pojawiać się regularnie, co kilka tygodni. Wszystko to jest jednak jak najbardziej naturalne i świadczy jedynie o prawidłowym rozwoju dziecka. Bardzo częstym zjawiskiem jest regres jakości snu. Może on występować zarówno podczas siedmiu głównych skoków rozwojowych malucha, jak i w późniejszym okresie życia dziecka – np. gdy maluch ma już kilka lat.

Na co zwrócić uwagę – kiedy do lekarza?

Gdy u dziecka pojawia się regres rozwojowy, należy przede wszystkim zachowywać się spokojnie i odpowiadać na potrzeby malucha. Zwykle domaga się on bliskości rodzica. Jeśli przez dłuższy czas dziecko nie chce jeść i rodzic wie już, że spożywa zdecydowanie za mało pokarmu, to warto udać się do lekarza.

Wizyta u pediatry przyda się również wtedy, kiedy dziecko bardzo długo nie wykazuje żadnych objawów skoków rozwojowych. Można wtedy odwiedzić specjalistę, aby wykluczyć różnego rodzaju schorzenia i upewnić się, czy wszystko jest w porządku. Powodem do wizyty u lekarza może być także utrata wcześniej opanowanych umiejętności np. chodzenia. Jeśli maluch przez długi czas jest rozkojarzony, a jego zachowanie zaczyna niepokoić rodziców, to zawsze lepiej udać się do specjalisty, aby upewnić się, czy wszystko jest w porządku.

Nie warto jednak umawiać się do pediatry, gdy tylko zauważy się początki regresu, bo są one zupełnie naturalne. Trzeba mieć też na uwadze, że sporo wydarzeń może wpłynąć na wystąpienie objawów regresu, nawet u kilkuletnich dzieci. Należą do nich m.in. narodziny drugiego dziecka czy zmiany w dotychczasowym życiu (np. miejsca zamieszkania).

Bibliografia

1. J. Rusin, Skoki rozwojowe u dziecka – kiedy występują i czego można się spodziewać?,
https://www.aptelia.pl/czytelnia/a667-Skoki_rozwojowe_u_dziecka__kiedy_wystepuja_i_czego_mozna_sie_spodziewac, [dostęp: 24.01.2023]

2. J. Górnisiewicz, Czy regres u dzieci powinien martwić?,
https://www.babyboom.pl/maluszek/rozwoj/czy-regres-u-dzieci-powinien-martwic, [dostęp: 24.01.2023]

3. Po czym poznać, że następuje regres w rozwoju dziecka? Dziecko zaczyna zachowywać się jak niemowlę,
https://www.edziecko.pl/rodzice/7,79361,26202342,po-czym-poznac-ze-nastepuje-regres-w-rozwoju-dziecka-dziecko.html, [dostęp: 24.01.2023]

Tokaido to gra, która doczekała się wznowienia w ubiegłym roku, a na rynku jest już od 2012 roku. Cieszę się, kiedy wydawnictwa, zamiast zasypywać graczy nowymi propozycjami, sięgają do dawnych, sprawdzonych tytułów, jak Tokaido. Z grami jak z winem. Im starszy tytuł, tym lepszy. 

Co było inspiracją dla gry Tokaido?

Musimy cofnąć się do początków XI wieku. Dwa najważniejsze miasta Japonii Edo (obecne Tokio) i Kioto znajdują się na wyspie Honsiu. Dzieli je szlak biegnący wzdłuż południowego wybrzeża, liczący ponad 500 km. Przemierzenie tego dystansu zajmowało około dwóch tygodni. Droga Tokaido miała pięćdziesiąt trzy stacje oraz wiele gospód, w których podróżni mogli odpocząć i nabrać sił. 

W grze Tokaido przenosimy się do dawnej Japonii i nieśpiesznie podróżujemy, zbierając cenne pamiątki, podziwiając panoramy, czy wygrzewając się w gorących źródłach. Na szlaku możemy spotkać od dwóch do pięciu osób, a wiek najmłodszych podróżników to osiem lat. Minimalizm w zasadach i na planszy jest głównym atutem tej gry. 

Zawartość pudełka:

• plansza
• 5 pionków podróżników
• 5 znaczników punktacji
• 5 żetonów bagażu
• 50 monet
• 10 dużych kart podróżników
• 12 kart gorących źródeł
• 60 kart panoram
• 25 kart posiłków
• 24 karty pamiątek
• 14 kart spotkań
• 7 kart osiągnięć

Fot. Tokaido – zawartość pudełka

Przygotowanie rozgrywki

Planszę do gry Tokaido rozkładamy na stole lub podłodze. W jej górnej części układamy karty posiłków, pamiątek, spotkań i gorących źródeł. Natomiast w dolnym prawym rogu należy położyć karty panoram. Znaczniki podróży umieszczamy na pozycji zero, a drewniane pionki podróżników na pierwszej gospodzie (w losowej kolejności). Każdy z graczy losuje po dwa kafelki podróżników, wybiera tylko jednego z nich i wkłada w przygotowany otwór tobołek w wybranym przez siebie kolorze. Dodatkowo otrzymuje odpowiednią liczbę monet wskazaną na kafelku podróżnika. Niewybrane postacie wracają do pudełka. 

To już wszystko. Jesteście gotowi, by przemierzyć spacerkiem Japonię, podziwiać przepiękne widoki i rozkoszować się jej kuchnią.

Jak grać w grę Tokaido?

W Tokaido turę rozpoczyna gracz, którego podróżnik zajmuje ostatnią pozycję na drodze (względem celu podróży). Ma to swoje plusy i minusy. Ostatni gracz przesuwa swój pionek do przodu na dowolne puste miejsce, co oznacza, że może ominąć wolne pola. Następnie należy wykonać akcję przypisaną do pola, np.

• pobrać kartę panoramy w danym kolorze;
• pociągnąć kartę spotkań i zrealizować jej działanie;
• wygrzać się w gorących źródłach;
• dobrać trzy monety, gdy odwiedzi się farmę (my zwiemy bankiem);
• kupić pamiątki;
• dać datki na świątynię.

Kiedy gracze dotrą do gospody, to idealny czas na odpoczynek, posilenie się i zaplanowanie dalszej podróży. Potem podróż rozpoczyna ostatni gracz, mając szansę na dotarcie do bardziej popularnych miejsc. Niektóre miejsca mają dwa postojowe pola. W rozgrywkach dwu i trzyosobowych nie można korzystać z tych drugich pól. 

Podróż kończy się, kiedy wszyscy podróżnicy dotrą do ostatniej gospody w Edo. Wygrywa osoba, która uzyskała najwięcej punktów zwycięstwa.

Mały spojler. W grze Tokaido możemy zebrać dodatkowe punkty za:

• wykonanie danego pejzażu jako pierwsi;
• zebranie najwięcej kart spotkań, pamiątek, czy gorących źródeł;
• najdroższe posiłki. 

Wrażenia z rozgrywek

Zanim przejdę do wrażeń z rozgrywek, to pożalę się nad pudełkiem i plastikowym insertem. Początkowo zachwyciłam się takim wykonaniem, gdzie każdy element miał swoje miejsce. Pięknie się to prezentowało do momentu transportowania gry. Wszystko się wysypuje, miesza i koniec końców włożyłam poszczególne elementy do woreczków strunowych, a pudełko mogłoby być o połowę niższe. Teraz dostajemy mnóstwo powietrza, a półka na gry niestety nie jest z gumy. 

Fot. Tokaido – w trakcie rozgrywki

W jeśli chodzi o grafikę, w całej grze począwszy od pudełka, przez planszę, do kart przeważa elegancka biel. To właśnie ona nadaje niesamowitego klimatu i pozwala przenieść się do dawnych japońskich czasów, odczuć kulturę tego orientalnego kraju. 

Tokaido to gra lekka, idealna na spotkanie z mniej ogranymi znajomymi. Proste zasady złapią w mig. Mimo blokowania popularniejszych pól przez graczy gra się nadal bardzo przyjemnie i jakoś nie odczuwa się porażki. Czasem nawet nie spostrzeżemy, jak szybko minął nam czas. We dwójkę i trójkę rozgrywka zajmie około trzydziestu minut. Im więcej graczy, tym większa konkurencja i nieco dłuższa rozgrywka. 

Fot. Tokaido – krajobrazy

Dla kogo gra Tokaido?

Tokaido to gra idealna dla wszystkich, którzy lubią proste zabawy, niski poziom negatywnej interakcji, sporą regrywalność oraz przepiękne wykonanie. Jeśli oczekujecie rozbudowanej strategii, to ta gra nie jest dla Was. 

Tytuł: Tokaido
Autor: Mantoine Bauza
Ilustracje: Xavier Gueniffey Durin
Liczba graczy: 2-5
Wiek: od 8 lat
Czas gry: 45  min
Wydawca: Rebel

Zdjęcia: A. Jelinek

Wpis powstał we współpracy z Wydawnictwem Rebel

Inne gry Wydawnictwa Rebel, które mogą Wam się spodobać

Ry-Bitwa – gra zręcznościowa od Rebel

Via Magica – magiczna gra od Rebel

Gra Star Wars: Wojny Klonów – kooperacyjna rozrywka dla całej rodziny!

Władcy Podziemi – zostań najlepszym czarnym bohaterem!

Wsiąść do pociągu: San Francisco

Terraformacja Marsa – wyrusz z nami na podbój kosmosu

Depresja dotyka ponad 280 milionów ludzi na świecie, co czyni ją jedną z najczęściej występujących chorób psychicznych[1]. Występuje ona dwukrotnie częściej wśród kobiet niż wśród mężczyzn[2]. Naukowcy z Uniwersytetu SWPS – mgr Joanna Tomczyk, prof. John Nezlek oraz prof. Izabela Krejtz zbadali, jaki jest związek między predyspozycją do odczuwania wdzięczności u kobiet zagrożonych kliniczną depresją a dobrostanem i akceptacją choroby, jaką jest depresja.

Badanie Gratitude Can Help Women At-Risk for Depression Accept Their Depressive Symptoms, Which Leads to Improved Mental Health może się przyczynić do lepszego zrozumienia funkcjonowania kobiet zagrożonych depresją. Naukowcy z Uniwersytetu SWPS odkryli, że skłonność do odczuwania wdzięczności jest przeciwieństwem skłonności do ruminacji (nawracających negatywnych myśli), ponieważ zachęca do przypominania sobie o pozytywnych aspektach swojego życia. Wdzięczność może wiązać się ze zmniejszoną podatnością na depresję poprzez zwiększoną akceptację choroby a także pomaga w budowaniu odpowiedniego środowiska do stosowania adaptacyjnych strategii regulacji emocji.

Kobiety częściej zapadają na depresję

Już od wczesnego okresu dojrzewania występuje różnica między kobietami i mężczyznami w częstości zapadania na depresję. Kobiety chorują dwukrotnie częściej. Różnica ta utrzymuje się przez całe życie[3].

Depresja u kobiet może mieć zupełnie inne objawy niż u mężczyzn. U kobiet występuje tendencja do internalizowania (uwewnętrzniania) swoich objawów, co objawia się poprzez: obniżony nastrój, ruminacje (nawracające negatywne myśli), anhedonię (utratę zdolności do odczuwania przyjemności) i braku poczucia własnej wartości[4]. Natomiast mężczyźni mają skłonność do uzewnętrzniania swoich objawów, często okazując złość i podejmując ryzykowne działania[5].

Różnica w częstości zachorowania na depresję jest tłumaczona różnymi czynnikami[6]. Na przykład dziewczęta w porównaniu z chłopcami doświadczają więcej stresorów społecznych i gorzej oceniają swoje ciało, wagę i wygląd[7]. Dodatkowo w dorosłym życiu kobiety są narażone na więcej stresujących wydarzeń życiowych[8] i wykazują wyższą reaktywność na stres[9]. U kobiet może również występować genetyczna podatność na depresję[10], co może wynikać z wahania poziomu hormonów związanych z cyklem menstruacyjnym[11]. Istnieją także rodzaje depresji, które występują wyłącznie u kobiet, takie jak przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne (nasilona postać zespołu napięcia przedmiesiączkowego), depresja okołoporodowa i poporodowa oraz depresja okołomenopauzalna[12].

Ze względu na powyższe czynniki badacze skupili się na ocenie ryzyka depresji właśnie wśród kobiet. W badaniu wzięło udział 131 kobiet, które były zagrożone występowaniem depresji klinicznej na podstawie dokonanej oceny wyników w skali depresji. U 35 z nich w pewnym momencie życia zdiagnozowano depresję, a u 96 nie. Uczestniczki wypełniały kwestionariusz do pomiaru predyspozycji do odczuwania wdzięczności, dobrostanu, lęku i akceptacji choroby.

Wdzięczność poprawia nasze samopoczucie

Dotychczas przeprowadzone badania dowodzą, że bardziej wdzięczne osoby są mniej przygnębione[13] i mają niższy poziom objawów depresji[14]. Jeśli zapadną na tę chorobę, to wdzięczność pomaga łagodzić jej objawy[15]. Odczuwanie wdzięczności zwiększa również dobrostan[16], rozumiany jako satysfakcja życiowa[17], subiektywne poczucie szczęścia[18], pozytywne emocje[19], zadowolenie z relacji[20] i samoocena[21].

Wdzięczni ludzie łatwiej akceptują to, co mają w życiu, nawet jeśli zdają sobie sprawę, że nie czują się dobrze lub że doświadczają pewnego niepokoju. Osoby o wysokiej zdolności do odczuwania wdzięczności mogą patrzeć na świat z innej perspektywy lub, mówiąc bardziej konkretnie, stosować inne sposoby poznawczego przetwarzania zachodzących zdarzeń i sytuacji – tłumaczy Joanna Tomczyk.

Skutki depresji

Badanie Gratitude Can Help Women At-Risk for Depression Accept Their Depressive Symptoms, Which Leads to Improved Mental Health dotyczyło również tego, jaką rolę w związku z depresją i odczuwaniem wdzięczności może odgrywać akceptacja choroby. Akceptacja choroby dotyczy stanów, które powodują różne ograniczenia funkcjonowania w życiu i mogą wywołać poczucie bycia bezużytecznym[22]. Niewątpliwe, wymogi te spełnia depresja. Ograniczenia, które powoduje, obejmują między innymi: deficyty neuropoznawcze[23], upośledzenie pracy[24], trudności interpersonalne[25] oraz ograniczenia funkcjonalne[26].

Nawet jeśli u większość kobiet z badanej próby nie została zdiagnozowana kliniczna depresja, cierpiały one z powodu ograniczeń, jakie na ich życie nałożyły podwyższone objawy depresji. W tym sensie nawet jeśli nie otrzymały diagnozy choroby, zgłaszały zestaw niepokojących objawów, które mogą wymagać zmian w ich życiu. Z tych powodów uważamy, że koncepcja akceptacji choroby ma zastosowanie w przypadku osób cierpiących na depresję oraz do osób zagrożonych rozwojem depresji – dodaje Joanna Tomczyk.

Zrozumienie swojego stanu ułatwi powrót do zdrowia

Badacze odkryli, że predyspozycja do odczuwania wdzięczności jest pozytywnie związana ze zdrowiem psychicznym oraz, że akceptacja choroby pośredniczy w związkach między wdzięcznością a dobrostanem, wdzięcznością a depresją oraz wdzięcznością a lękiem.

Nasze wyniki sugerują, że bycie wdzięcznym ułatwia ludziom zaakceptowanie realiów życia z depresją. Wdzięczność obejmuje docenianie tego, co dana osoba ma w życiu i wydaje się, że im bardziej jesteśmy w stanie to zrobić, tym bardziej możemy postrzegać swoje cierpienie w sposób adaptacyjny. Może to oznaczać większe zrozumienie, że chociaż cierpimy, choroba nas nie definiuje. Choroby stwarzają problemy i cierpienia, ale jeśli te problemy i cierpienia są postrzegane w kontekście, który obejmuje docenienie pozytywnych aspektów życia, łatwiej będzie nam z nimi żyć – mówi psycholożka.

Osoba, która akceptuje swoją chorobę rozumie, że sytuacja jest niekorzystna i dostosowuje się do powstałych ograniczeń. Wiąże się to z wysokim poziomem samoświadomości i gotowością do uczenia się nowych sposobów radzenia sobie. Odkrycia naukowców z Uniwersytetu SWPS sugerują, że akceptacja swojego stanu jest ważną częścią powrotu do zdrowia, ponieważ pozwala na funkcjonowanie psychiczne i chroni dobrostan jednostki.

Adaptacyjny mechanizm radzenia sobie

Odkryliśmy, że akceptacja choroby pośredniczy w związkach między wdzięcznością a zdrowiem psychicznym, co naszym zdaniem może pomóc zrozumieć, w jaki sposób wdzięczność sprzyja zdrowiu psychicznemu i dobremu samopoczuciu. Przedstawione wyniki sugerują, że akceptacja choroby może być rodzajem adaptacyjnego mechanizmu radzenia sobie. Osoby cierpiące akceptują fakt, że mają daną dolegliwość i mimo to starają się żyć dalej. Wydaje się, że wdzięczność ułatwia takie przekonania, a to z kolei prowadzi do poprawy zdrowia psychicznego – tłumaczy ekspertka.

Skierowanie uwagi na pozytywne bodźce

Przypuszcza się, że jednym z czynników zwiększającym podatność na depresję jest skłonność ludzi do tworzenia zniekształceń poznawczych (myśli łączących się z negatywnymi emocjami i zawierających błędy logiczne) i skupianie uwagi na negatywnych bodźcach[27]. Przeciwwagą do tego zjawiska może być wdzięczność, która pozwala na skierowanie uwagi na pozytywne bodźce, mogące pomóc przerwać błędne koło automatycznych negatywnych myśli prowadzących do depresji[28].

Nie należy lekceważyć potencjalnej roli, jaką wdzięczność może odgrywać w zapobieganiu depresji. Wierzymy, że nasze odkrycia pomogą poszerzyć zrozumienie tej roli. U podstaw psychologii pozytywnej leży zasada, że ​​celem psychologii powinno być nie tylko łagodzenie dystresu, ale także budowanie umiejętności i zasobów, które pielęgnują dobrostan jednostki. Nasze odkrycia sugerują, że wdzięczność jest cechą, która może wpływać na oba te cele jednocześnie. Stwierdzenie, że wdzięczność kobiet z objawami depresji jest związana z postawą akceptacji ich sytuacji i że może to poprawiać ich zdrowie psychiczne, może mieć praktyczne zastosowanie w leczeniu depresji – tłumaczy Joanna Tomczyk.

Metoda badawcza

Badanie odbyło się online i było przeznaczone dla kobiet, które mają objawy depresji. Badane wypełniały Skalę CES-D, czyli Skalę Depresji oraz kwestionariusze do pomiaru predyspozycji do odczuwania wdzięczności, dobrego samopoczucia, lęku i akceptacji choroby. Ze względu na to, że badanie dotyczyło grupy zagrożonej depresją, badacze zapewnili badanym możliwość skorzystania z sesji terapeutycznej po zakończeniu badania.

Badanie Gratitude Can Help Women At-Risk for Depression Accept Their Depressive Symptoms, Which Leads to Improved Mental Health zostało opublikowane w czasopiśmie Frontiers in Psychology. Jego autorami i autorkami są: mgr Joanna Tomczyk, prof. John B. Nezlek, prof. Izabela Krejtz z Uniwersytetu SWPS.

[1] World Health Organization (2021). Depression. Available at: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression (Accessed October 21, 2021).

[2]  Brody D. J., Pratt L. A., Hughes J. P. (2018). Prevalence of Depression among Adults Aged 20 and over: United States, 2013–2016. United States: Hyattsville.

[3]  Salk R. H., Hyde J. S., Abramson L. Y. (2017). Gender differences in depression in representative national samples: meta-analyses of diagnoses and symptoms. Psychol. Bull. 143, 783–822. doi: 10.1037/bul0000102

[4]  Sloan D. M., Sandt A. R. (2006). Gender differences in depression. Women’s. Health 2, 425–434. doi: 10.2217/17455057.2.3.425

[5] Bartels M., Cacioppo J. T., van Beijsterveldt T. C. E. M., Boomsma D. I. (2013). Exploring the association Between well-being and psychopathology in adolescents. Behav. Genet. 43, 177–190. doi: 10.1007/s10519-013-9589-7

[6]   Sloan D. M., Sandt A. R. (2006). Gender differences in depression. Women’s. Health 2, 425–434. doi: 10.2217/17455057.2.3.425

[7]  Hankin B. L., Abramson L. Y. (2001). Development of gender differences in depression: an elaborated cognitive vulnerability-transactional stress theory. Psychol. Bull. 127, 773–796. doi: 10.1037/0033-2909.127.6.773

[8]  Kendler K. S., Gardner C. O., Prescott C. A. (2002). Toward a comprehensive developmental model for major depression in women. Am. J. Psychiatry 159, 1133–1145. doi: 10.1176/appi.ajp.159.7.1133

[9] Nolen-Hoeksema S. (2001). Gender differences in depression. Curr. Dir. Psychol. Sci. 10, 173–176. doi: 10.1111/1467-8721.00142

[10] Sloan D. M., Sandt A. R. (2006). Gender differences in depression. Women’s. Health 2, 425–434. doi: 10.2217/17455057.2.3.425

[11] Kornstein S. G., Sloan D. M. E., Thase M. E. (2002). Gender-specific differences in depression and treatment response. Psychopharmacol. Bull. 36, 99–112

[12]  Altemus M., Sarvaiya N., Neill Epperson C. (2014). Sex differences in anxiety and depression clinical perspectives. Front. Neuroendocrinol. 35, 320–330. doi: 10.1016/j.yfrne.2014.05.004

[13]  Sin N. L., Lyubomirsky S. (2009). Enhancing well-being and alleviating depressive symptoms with positive psychology interventions: a practice-friendly meta-analysis. J. Clin. Psychol. 65, 467–487. doi: 10.1002/jclp.20593

[14]  Iodice J. A., Malouff J. M., Schutte N. S. (2021). The association between gratitude and depression: A meta-analysis. Int. J. Dep. Anxiety 4:24. doi: 10.23937/2643-4059/1710024

[15] Sin N. L., Lyubomirsky S. (2009). Enhancing well-being and alleviating depressive symptoms with positive psychology interventions: a practice-friendly meta-analysis. J. Clin. Psychol. 65, 467–487. doi: 10.1002/jclp.20593

[16]   Ruini C. (2017). Positive Psychology in the Clinical Domains: Research and Practice. New York: Springer International Publishing

[17] McCullough M. E., Emmons R. A., Tsang J. (2002). The grateful disposition: A conceptual and empirical topography. J. Pers. Soc. Psychol. 82, 112–127. doi: 10.1037/0022-3514.82.1.112

[18] Watkins P., Woodward K., Stone T., Kolts R. (2003). Gratitude and happiness: development of a measure of gratitude, and relationships with subjective well-being. Soc. Behav. Personal. Int. J. 31, 431–451. doi: 10.2224/sbp.2003.31.5.431

[19]  Emmons R. A., McCullough M. E. (2003). Counting blessings versus burdens: An experimental investigation of gratitude and subjective well-being in daily life. J. Pers. Soc. Psychol. 84, 377–389. doi: 10.1037/0022-3514.84.2.377

[20]  Gordon C. L., Arnette R. A. M., Smith R. E. (2011). Have you thanked your spouse today?: felt and expressed gratitude among married couples. Personal. Individ. Differ. 50, 339–343. doi: 10.1016/j.paid.2010.10.012

[21]  Lin C.-C. (2015). Self-esteem mediates the relationship between dispositional gratitude and well-being. Personal. Individ. Differ. 85, 145–148. doi: 10.1016/j.paid.2015.04.045

[22] Felton B. J., Revenson T. A. (1984). Coping with chronic illness: A study of illness controllability and the influence of coping strategies on psychological adjustment. J. Consult. Clin. Psychol. 52, 343–353. doi: 10.1037/0022-006X.52.3.343

[23]  Mohn C., Rund B. R. (2016). Neurocognitive profile in major depressive disorders: relationship to symptom level and subjective memory complaints. BMC Psychiatry 16:108. doi: 10.1186/s12888-016-0815-8

[24]  Gilmour H., Patten S. B. (2007). Depression and work impairment. Health Rep. 18, 9–22

[25] McEvoy P. M., Burgess M. M., Page A. C., Nathan P., Fursland A. (2013). Interpersonal problems across anxiety, depression, and eating disorders: a transdiagnostic examination. Br. J. Clin. Psychol. 52, 129–147. doi: 10.1111/bjc.12005

[26] Hammer-Helmich L., Haro J. M., Jönsson B., Tanguy Melac A., di Nicola S., Chollet J., et al.. (2018). Functional impairment in patients with major depressive disorder: the 2-year PERFORM study. Neuropsychiatr. Dis. Treat. 14, 239–249. doi: 10.2147/NDT.S146098

[27]  Koster E. H. W., Hoorelbeke K., Onraedt T., Owens M., Derakshan N. (2017). Cognitive control interventions for depression: A systematic review of findings from training studies. Clin. Psychol. Rev. 53, 79–92. doi: 10.1016/j.cpr.2017.02.002

[28]  Beck A. T. (1979). Cognitive Therapy of Depression. New York: Guilford Press