Ciąża, poród, rozwój i wychowanie. Wszystkie ważne informacje znajdziesz w internetowym wydaniu ABC Dobrej Mamy. Czytaj online już teraz!

W najnowszym numerze:

• Kolka — jak ją rozpoznać i zaradzić?
• Poród — kryzys 7 centymetra
• Co-sleeping. Spać z dzieckiem czy osobno?
• Skoki rozwojowe. Czym są i kiedy następują?
• Kolagen dla jędrnej skóry po ciąży. Warto go pokochać

i wiele porad innych mam.

Wiosenny numer ABC Dobrej Mamy

Wiosenny numer ABC Dobrej Mamy

Zdjęcie tytułowe: Pexels / Lisa Fotios

Work life balance brzmi tyleż dumnie, co enigmatycznie, a oznacza po prostu równowagę między życiem zawodowym a prywatnym. Wszyscy jej potrzebują, ale niestety nie wszyscy potrafią osiągnąć. Jak pogodzić pracę i życie prywatne? Mam swoje patenty i chętnie się podzielę. 

Jak pogodzić pracę stacjonarną z życiem prywatnym? Work life balance w praktyce

Praca stacjonarna nakłada określone zasady i obowiązki. Wystarczy ich przestrzegać, by mieć dużo czasu dla siebie. Jednak wiele osób mówi o zapracowaniu i przemęczeniu. Wiadomo, każda praca ma swoją specyfikę, ale na pewno warto:

– Trzymać się godzin pracy – przychodzenie wcześniej i wychodzenie później będzie dobrze wyglądało w oczach wielu szefów, ale co z tego? Bardzo często jest to traktowane jako dobrowolne nadgodziny i niestety nie znajduje odbicia w stanie konta.

– Skrupulatnie rozliczać wszelkie nadgodziny narzucone odgórnie – najlepiej odbierać za to wolne dni.

– Nie brać pracy do domu – żadnego: „Ja to dokończę i na rano będzie gotowe”. Oczywiście są nagłe sytuacje, ale najczęściej nie ma takiej potrzeby. Poza tym umówmy się, jeśli szef nie zabiera pracy do domu, to znaczy, że nic się w firmie nie pali.

– Planować czas po pracy – siłownia, kino, spacer, odrabianie lekcji z dziećmi, czas dla siebie. Jeśli zrobisz jakiekolwiek plany, łatwiej będzie ci mentalnie rozstać się z pracą.

– Wyciszać służbowy telefon po pracy. Niewiele jest zawodów, w których trzeba być cały czas pod telefonem. Na ogół pracownicy nie muszą odbierać telefonów służbowych w czasie wolnym od pracy, a jeśli to robią, powinni uwzględnić to w wyliczaniu nadgodzin. Najlepiej jednak odciąć się od pracy mentalnie i technologicznie.

– Ustalić granice. Pracodawcy dobrze znają swoje uprawnienia, ale często naginają rzeczywistość do potrzeb (prawdziwych lub naciąganych), jeśli widzą, że pracownik się na to godzi. W każdym biurze jest co najmniej jeden taki kozioł ofiarny. Aby się nim nie stać, od początku jasno pokaż, że nie pracujesz w czasie wolnym, nie można cię obarczać zleceniami „na ostatnią chwilę”, nie reagujesz na pochlebstwa i tanie pochwały. 

Jak pogodzić pracę zdalną z życiem prywatnym?

Work life balance w przypadku pracy zdalnej wymaga bardzo dużej samodyscypliny. Niestety łatwo jest wpaść w pułapkę myślenia, że pracując w domu, można zrobić dużo rzeczy niejako przy okazji. 

Jeśli nie radzisz sobie z planowaniem czasu pracy w domu i widzisz, że przecieka ci on między palcami, trzymaj się poniższych zasad:

– Pracuj w określonych godzinach, a jeśli charakter twojej pracy wyklucza sztywne ramy (ja np. czasem mam więcej zleceń, czasem mniej i nie pracuję codziennie tak samo długo), ustal, ile zrobisz danego dnia i nie dopisuj do grafiku kolejnych pozycji. Zawsze będzie coś do zrobienia i nigdy nie skończysz. Zresztą wcale nie chcesz, żeby twój kalendarz świecił pustkami, prawda?

Ponieważ możesz mieć tendencje do planowania zbyt dużo, zrób jeszcze jedno założenie – kończysz najpóźniej o określonej godzinie. Dobrym wyborem jest 17.00. 

– Nie próbuj łapać pięciu srok za ogon. Pranie? Możesz je wstawić, ale zrób to o takiej porze, żeby powiesić, kiedy skończysz pracę. O ile samo wstawienie prania można uznać za krótką przerwę, która nie powoduje dekoncentracji, to wieszanie potrafi skutecznie rozleniwić. Podobnie możesz podlać kwiatki, bo to chwila, ale za odkurzanie się nie łap.

– Rób przerwy. W biurze pewnie biegałabyś na kawę i szybkie ploteczki, w domu też możesz pić kawę i wymienić kilka zdań na komunikatorze lub zadzwonić do przyjaciółki. Uważaj z tym drugim, jeśli macie tendencję do zagadywania się. To ma być krótka przerwa.

– Wyłącz niepotrzebne powiadomienia i rozpraszacze – większość aplikacji mobilnych wysyła je zupełnie niepotrzebnie.

– Jeśli potrzebujesz, włącz muzykę lub telewizor. Ja np. uwielbiam pracować przy niektórych filmach (znam je na pamięć i nie muszę się skupiać) i świetnie mi to idzie. Moje dziecko uczy się tylko przy muzyce. Nie daj sobie wmówić, że gdy pracujesz, musisz otaczać się ciszą. Stwórz sobie takie warunki, w których twoja wydajność rośnie. Wcale nie muszą być codziennie takie same.

– Czas wolny to czas święty. Nie odbieraj służbowych telefonów, nie sprawdzaj poczty i nie odpowiadaj na maile. Naprawdę nie musisz tego robić, w większości przypadków to twoja nadgorliwość.

– Planuj drobne codzienne przyjemności. Największą bolączką osób pracujących zdalnie jest dzielenie czasu na pracę zawodową i pracę w domu, bo „nic się nie chce samo robić”. Nie zapomnij wpisać do grafiku chwili dla siebie. Może to być czas na czytanie, ulubiony serial lub dłuższą kąpiel w pianie.

– Wychodź z domu, choćby na chwilę. „Zasiedzenie” to niestety kolejna bolączka pracowników zdalnych. Po co wychodzić z domu, skoro życie toczy się w necie? Ano dla zdrowia, zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Jak mam czas, to idę na spacer lub na rower. Jak nie mam, to robię krótką przerwę na podlanie kwiatków w ogródku lub po prostu wypicie kawy pod chmurką.

I pamiętaj: pracujesz, by żyć, a nie żyjesz, by pracować 😉 

Po wielu latach badań, które nie przynosiły istotnego postępu dla leczenia raka szyjki macicy, w końcu pokazały się nowe możliwości: pojawił się lek, który istotnie poprawia wyniki leczenia i znacznie wydłuża czas życia, opracowano także nowe, skuteczniejsze schematy leczenia. Biorąc pod uwagę, że Polska jest krajem o jednym z najwyższych w Europie wskaźników zachorowalności i umieralności na raka szyjki macicy, to fantastyczne wiadomości.

Rak szyjki macicy na żadnym z etapów rozwoju nie daje charakterystycznych objawów klinicznych – stany przedrakowe i wczesne stadia zaawansowania przebiegają bezobjawowo. Dlatego tak istotną rolę odgrywają systematyczne badania ginekologiczne połączone z badaniem cytologicznym materiału pobranego z szyjki macicy.

„Jest to nowotwór tzw. zapobiegalny, bo po pierwsze potrafimy go wcześnie wykryć za pomocą badań skriningowych, a po drugie mamy szczepienie, które zapobiega przyczynie, która go powoduje, czyli przeciwko przetrwałemu zakażeniu wirusem HPV” – mówi prof. Radosław Mądry, kierownik Oddziału Ginekologii Onkologicznej Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego UM w Poznaniu, prezes elekt Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej.

Aby wyeliminować lub przynajmniej znacząco zmniejszyć zachorowania wywołane zakażeniem wirusem HPV konieczny jest skrining populacyjny, czyli taki, który pokryje badaniami co najmniej 70 – 90 proc. populacji. Tak się dzieje np. w krajach skandynawskich, gdzie rak szyjki macicy stał się nowotworem rzadkim. W Szwecji nowotwór ten diagnozuje się zaledwie u 6 na 100 tysięcy kobiet.

W Polsce zgony na raka szyjki macicy stanowią jeden z głównych problemów onkologicznych – mamy jeden z najwyższych w Europie wskaźników zachorowalności i umieralności na raka szyjki macicy. Zdaniem specjalistów jest to kwestia błędów systemowych, „Kluczowe jest szukanie tych osób, które w skriningu się nie pojawiają, a nie cieszyć się z tych którzy przyszli. Do tego konieczne jest stworzenie efektywnych badań skriningowych i namówienie społeczeństwa, żeby z nich korzystało, a to czy będziemy robić cytologię w sposób klasyczny, czy nowoczesny – za pomocą płynnej cytologii, czy też za pomocą badań molekularnych wykrywających RNA i DNA wirusa, już jest rzeczą wtórną” – zwraca uwagę specjalista.

Skoro wiadomo, że niemal za wszystkie przypadki raka szyjki macicy odpowiada wirus HPV, to wszystkie siły powinniśmy skierować na wykrywanie tego wirusa, bo wtedy nie musielibyśmy leczyć zaawansowanych stadiów tego nowotworu.

Musimy zmienić podejście do szczepień przeciwko HPV

Druga sprawa to szczepienia przeciwko HPV (zarówno dziewczynek, jak i chłopców), które w większości krajów europejskich są refundowane. U nas, po latach dyskusji na ten temat, bezpłatnie można obecnie zaszczepić dzieci z rocznika 2010, 2011 i 2012. Zdaniem lekarzy najlepiej byłoby wpisać je w kalendarz szczepień, ale póki co, tak się nie stało.

Kłopot też w tym, że zainteresowanie bezpłatnymi szczepienia przeciwko HPV wcale nie jest duże, bo niestety za akcją szczepień nie poszła odpowiednia kampania informacyjna, co to jest wirus HPV i dlaczego warto się zaszczepić. A musimy mieć świadomość, że jeżeli będziemy szczepić 5 proc. populacji, znaczącej poprawy w statystykach nie będzie.

Zdaniem prof. Mądrego to kwestia systemu.

„Od lat walczyliśmy z przekraczaniem prędkości przez polskich kierowców – gdy podniesiono taryfikację mandatów, od pierwszego stycznia wszyscy zaczęli jeździć 50 na godzinę w terenie zabudowanym. W szczepieniach będzie podobnie – gdy uświadomimy ludziom, że za zachorowania na raka szyjki macicy odpowiada wirus HPV i że można go uniknąć, szczepiąc się, gdy poprawimy efektywność skriningu – spadnie nam ilość nowych zachorowań” – uważa prof. Mądry.

Warto w tym miejscu wyjaśnić, że wirus HPV nie dotyczy zdrowia tylko dziewcząt i kobiet.

„Szczepienie chłopców ma olbrzymie znacznie, bo po pierwsze przerywamy pasażowanie tych wirusów – HPV to wirus, który przenosi się drogą płciową i jeśli zaszczepimy tylko dziewczynki, to chłopcy nadal będą go roznosić. Po drugie warto sobie uświadomić, że nowotwory HPV-zależne to nie są tylko raki szyjki macicy. To są także nowotwory jamy ustnej i gardła, nowotwory odbytu, nowotwory sromu i pochwy. Na część z nich mogą zachorować także mężczyźni” – zwraca uwagę lekarz.

Za bardzo zaawansowane

W Polsce wyraźnie widać też inny problem: zwiększa się odsetek zgonów w stosunku do zachorowań.

„Gdy do lekarza trafia pacjentka z rakiem szyjki macicy, najczęściej jest to już choroba w stanie zaawansowanym. A kłopot polega na tym, że o ile stany przedrakowe można łatwo wyleczyć to te zaawansowane już niekoniecznie – zwraca uwagę specjalista.

U kobiet z rakiem szyjki macicy dającym przerzuty, 5-letnie przeżycie wynosi 18,9 proc. Dla porównania przeżycie 5-letnie ogółem dla wszystkich stopni zaawansowania wynosi około 70 proc, a dla wcześnie wykrytych zmian (nienaciekających) możliwość wyleczenia sięga 100 proc.

Wreszcie dobre wiadomości

W zaawansowanym raku szyjki macicy, podstawę terapii stanowi leczenie skojarzone: przede wszystkim radiochemioterapią w połączeniu z leczeniem systemowym, stosowanymi w różnej kolejności. Chorzy leczeni są również inhibitorem angiogenezy (bewacyzumabem) oraz od niedawna zarejestrowana w leczeniu zaawansowanego raka szyjki macicy jest też immunoterapią z wykorzystaniem pembrolizumabu. Na razie leczenie pembrolizumabem nie jest refundowane, można liczyć tylko na procedurę ratunkowego dostępu do technologii lekowych (RDTL), dzięki uzyskaniu specjalnego pozwolenia.

„To niezwykle świeże informacje – końcowe wyniki badania poznaliśmy na kongresie ESMO 2023, czyli raptem 4 miesiące temu. Ale są rewelacyjne: pokazują, że skończyła się stagnacja, którą od wielu lat mieliśmy w leczeniu raka szyjki. Ostatni większy postęp dokonał się w tej dziedzinie w 2014 roku, a więc 9 lat temu” – zwraca uwagę pof. Mądry.

W dodatku dobrych wiadomości jest kilka.

Podczas wspomnianego kongresu zaprezentowano wyniki badań, z których wynika, że wspomniany wcześniej pembrolizumab, który jest inhibitorem punktów kontrolnych, dodany do radiochemioterapii, poprawia wyniki leczenia.

Druga nowość to badanie, które udowadnia, że 6 kursów chemioterapii indukcyjnej, podawanych co tydzień, przed planowaną radioterapią znacząco poprawia wskaźniki czasu wolnego od postępu choroby oraz całkowitego przeżycia. Badanie INTERLACE zostało przeprowadzone Wielkiej Brytanii na grupie 500 pacjentek chorych na raka szyjki macicy i wykazało 9-procentową redukcję ryzyka zgonu i to w długim okresie obserwacji (ponad 10 lat).

Badania wykazały wskaźnik przeżycia wolnego od progresji choroby wynoszący 73 proc. i wskaźnik przeżycia całkowitego wynoszący 80 proc. po 5 latach. Dla porównania w grupie pacjentek leczonych wyłącznie chemioradioterapią wskaźnik przeżycia wolnego od choroby wynosił 64 proc., a przeżycia całkowitego 72 proc.

I trzecia dobra wiadomość, to wyniki badania, które pokazują, że pierwotne leczenie systemowe z zastosowaniem immunoterapii w połączeniu z leczeniem cytostatykami oraz leczeniem antyangiogennym wydłuża czas przeżycia w porównaniu z zastosowaniem samej chemioterapii wraz z leczeniem antyangiogennym. To istotny postęp, gdyż czas przeżycia wzrósł z 17 miesięcy do ponad 29.

„Bardzo liczymy na to, że jeden z tych leków będzie refundowany w Polsce i możliwy do zastosowania w ramach programu terapeutycznego. Pojawia się więc w końcu interesująca opcja dla pacjentek z zaawansowanym rakiem, a takich mamy niestety w Polsce dużo. Tego do tej pory nie było” – mówi prof. Mądry.

Źródło informacji: PAP MediaRoom